Wkrótce miną trzy lata od momentu wybuchu pandemii koronawirusa w Polsce. Dziś wiemy, że znacząco wpłynęła ona na sposoby pracy Polaków. Jak wynika z najnowszych badań Pracuj.pl, modele zdalny i hybrydowy wciąż trzymają się mocno. Widoczna jest też jednak tendencja powracania do biur. 28% pracujących Polaków deklaruje pracę w modelu zdalnym lub hybrydowym. Jeszcze w marcu ubiegłego roku było to o 6 punktów procentowych więcej. Wygląda na to, że zapowiadane powroty do pracy stacjonarnej tylko nieznacznie zmieniły modele wykonywania obowiązków. Sytuacja jest na tyle istotna, że praca zdalna zostanie na stałe wprowadzona do Kodeksu Pracy.
Cicha rocznica – głośne zmiany w Kodeksie Pracy
Temat pandemii COVID-19 oraz jej wpływu na rynek pracy nie elektryzuje już opinii publicznej tak, jak jeszcze rok czy dwa lata temu. Nie da się jednak ukryć, że zmiany, które zaszły w ciągu ostatnich trzech lat, trwale wpłynęły na sposoby wykonywania obowiązków służbowych. Są one na tyle rewolucyjne, że podjęto prace legislacyjne nad ustawą wprowadzającą pracę zdalną na stałe do Kodeksu Pracy. Nowe przepisy dot. pracy zdalnej wejdą w życie 7 kwietnia 2023 roku.
Zobacz również
W zgodzie z regulacjami, praca zdalna oznacza wykonywanie pracy w całości lub częściowo poza siedzibą firmy, w miejscu wskazanym przez pracownika i każdorazowo uzgodnionym z pracodawcą, z wykorzystaniem środków bezpośredniego porozumiewania się na odległość. Co istotne, nowe regulacje dotyczące pracy zdalnej i hybrydowej będą obejmować nie tylko umowę o pracę, ale także inne stosunki pracy. Ustalanie konkretnych zasad dla danej firmy w tym zakresie będzie odbywać się w porozumieniu pomiędzy pracodawcą i pracownikami.
Co jeszcze zmienia ustawa? Praca zdalna od momentu wprowadzenia nowych przepisów będzie mogła być ustalona już w momencie zawierania umowy. W przeciwnych przypadkach, osoby zatrudnione będą musiały złożyć wniosek o możliwość pracy zdalnej. Ustawa określi także, w jakich przypadkach pracodawca nie może odmówić możliwości pracy zdalnej oraz wskaże, ile dni pracy zdalnej w ciągu roku będzie mógł wykorzystać pracownik w przypadkach losowych, wymagających pozostania w domu.
Ustawa będzie także zobowiązywać firmy do pokrycia kosztów pracownika związanych ze zużyciem energii czy gazu oraz innych kosztów związanych bezpośrednio z wykonywaniem pracy zdalnej. Dodatkowo, pracodawca będzie zobowiązany zapewnić zdalnym pracownikom materiały i narzędzia pracy oraz ich instalację, serwis oraz konserwację. Wszystkie sprzęty prywatne, które pracownik wykorzystuje na rzecz pracy (takie, jak np. laptop) będą musiały zostać wycenione, a ekwiwalent przekazany przez pracodawcę.
#PolecajkiNM cz. 32: czego szukaliśmy w Google’u, Kryzysometr 2024/25, rynek dóbr luksusowych w Polsce
Zmiana, która ma miejsce na rynku pracy to bardzo duży i rewolucyjny temat, który wzbudza wiele emocji zarówno wśród pracowników, jak i pracodawców. Aby sprawdzić, jak dokładnie na ten moment prezentuje się rozkład sił pomiędzy pracą zdalną i hybrydową a stacjonarną trzy lata od wybuchu pandemii, zespół Pracuj.pl przeprowadził badanie na reprezentatywnej grupie 1790 pracujących Polaków, w tym 506 wykonujących swoje obowiązki zdalnie lub hybrydowo. Badania te są podstawą do obserwacji tematu nowych regulacji w przyszłości oraz kolejnych badań Pracuj.pl.
Słuchaj podcastu NowyMarketing
Powrót do biur – tak, ale nie dla wszystkich
28% pracujących Polaków badanych przez Pracuj.pl w IV kwartale ub.r. deklaruje, że wykonuje pracę w nowo przyjętych modelach elastycznych – zdalnym lub hybrydowym. To oznacza, że popularność pracy poza biurem spadła o 6 punktów procentowych w porównaniu do I kwartału 2022 roku, a więc zauważalna jest zmiana w stosunkowo krótkim okresie. Widocznym trendem staje się stopniowy powrót do biur, który obserwujemy już właściwie od momentu znoszenia obostrzeń pandemicznych, a który z czasem zaczyna obejmować coraz więcej przedsiębiorstw w całym kraju. Nie objawia się on jednak na tak dużą skalę, jak w prognozach części ekspertów rynku HR czy branży nieruchomości biurowych.
Zmiany wymagają konsultacji
W IV kwartale 2021 roku odsetek pracowników wykonujących pracę w pełni zdalnie lub hybrydowo wynosił 35%. Dla porównania, w marcu ubiegłego roku liczba ta spadła do 34%, a w IV kwartale 2022 powroty do firmy nabrały większej dynamiki. Nie oznacza to jednak, że do biur wrócą wszyscy. Choć z biegiem czasu powracamy do pracy w siedzibie firmy, wyraźnie widać, że wykonywanie obowiązków zawodowych na odległość wpisało się na stałe w pejzaż rynkowy. Jednocześnie jednak widoczny jest także wpływ odgórnych decyzji firm o powrotach do biur, odzwierciedlający się w wyraźnym wzroście odsetka osób pracujących tylko z siedziby firmy.
– Pracodawcy muszą dziś pamiętać, że praca zdalna wciąż pozostaje czynnikiem przyciągającym kandydatów oraz istotnym elementem dla kadry obecnej w organizacji. To jeden z powodów, dla których w nowej wersji Pracuj.pl do kluczowych i najmocniej widocznych filtrów wyszukiwania ofert należą te związane z elastycznymi modelami zatrudnienia. Tym bardziej powroty do biur muszą być poprzedzone konsultacją z zespołem i odpowiednim przygotowaniem. Pracownicy negatywnie odbierają narzucanie im odgórnie nowych zasad. To z kolei może skutkować niską motywacją osób zmuszonych do powrotu do modelu stacjonarnego, a nawet zwolnieniami lub tzw. quiet quitting, czyli „cichym odchodzeniem”, objawiającym się niskim poziomem zaangażowania pracowników w wykonywane obowiązki oraz życie firmowe – mówi Jolanta Lewandowska-Bitkowska, HR Business Partner w Grupie Pracuj.
Pracownicy hybrydowi nie chcą zmian
Elastyczność, której nauczyła nas pandemia, pozwoliła wielu pracownikom odkryć nowe aspekty pracy. Nic więc dziwnego, że duża część badanych nie wyobraża sobie pełnego powrotu do biura. Spośród respondentów badania Pracuj.pl wykonujących swoje obowiązki zdalnie lub hybrydowo, tylko 8% chciałaby wrócić do pracy wyłącznie w siedzibie firmy. Największa liczba badanych wskazuje, że w ciągu najbliższych 1-2 lat chciałaby pracować hybrydowo z uwzględnieniem obecności w firmie minimum raz w tygodniu. Nieznacznie mniej, bo 30% badanych przez Pracuj.pl pracujących Polaków chciałoby pojawiać się w firmie 2-3 razy miesięcznie. Na pracę w pełni zdalną stawia obecnie 28% respondentów.
– W ciągu pół roku wyniki badań zmieniły się właściwie nieznacznie w niemal wszystkich obszarach. Co jednak ciekawe w obliczu powrotów do pracy z biura, dane wskazują wyraźną zmianę w przypadku niechęci do pracy stacjonarnej. Osoby, które miały szansę pracować dotychczas w modelach elastycznych, nie chcą wracać już w pełnym wymiarze do wykonywania obowiązków z firmy. Ostatnie trzy lata pokazały w wielu środowiskach pracy, że nie musimy przebywać w siedzibie organizacji, by wykonywać zadania z odpowiednimi efektami. To ważne wnioski dla pracodawców, którzy obecnie poddają reorganizacji swoje polityki – dodaje Jolanta Lewandowska-Bitkowska.
Praca zdalna: i przyciąga, i odstrasza
Praca zdalna pozostaje magnesem na kandydatów. Kwestie takie, jak dofinansowanie kosztów pracy zdalnej czy możliwość wyboru modelu oraz otwartość na zatrudnienie osób z innych miast niż to, w którym mieści się siedziba firmy, zwiększają otwartość na ofertę pracy ponad połowy kandydatów. Sytuacja nie jest jednak czarno-biała, a opcja zdalna nie jest jedynym zwycięzcą. – Widzimy, że praca wyłącznie zdalna może być zarówno magnesem na kandydatów, jak i odstraszać od aplikowania do firmy. Blisko co czwarty badany wskazuje, że będzie mniej skłonny aplikować na ofertę pracy do firmy, która pracuje wyłącznie zdalnie. Jednocześnie jednak to wciąż brak pracy zdalnej lub hybrydowej jest bardziej kontrowersyjny. Aż ponad 4 na 10 kandydatów mniej chętnie zaaplikuje na ofertę pracy stacjonarnej. Widać, że na rynku pracy mamy obecnie do czynienia z dwoma skrajnymi podejściami. Najlepszym rozwiązaniem zdaje się być dziś elastyczne podejście do form zatrudnienia i tworzenie środowisk pracy, które sprzyjają współpracy zarówno z biura, jak i w ramach wirtualnych zespołów – komentuje Agata Grzejda, ekspertka ds. komunikacji wewnętrznej w Grupie Pracuj.
Rynek nie będzie już jednolity
Moment, w którym oferty pracy w jednej branży różniły się od siebie wyłącznie poziomem wynagrodzenia czy oferowanymi benefitami, bezpowrotnie zakończył się trzy lata temu, kiedy musieliśmy stawić czoła pierwszym wyzwaniom pandemii. Tamten okres na stałe zmienił naszą zawodową rzeczywistość. Jako społeczeństwo wiele się wówczas nauczyliśmy, sprawnie przenosząc swoje obowiązki do przestrzeni domowych. Szybko okazało się, że początkowe problemy stworzyły nowe szanse, a osoby, które poznały te możliwości podzieliły się na dwie grupy: tych, którzy odnaleźli się w nowej rzeczywistości i jak najdłużej chcieliby pozostać przy zdalnym lub hybrydowym modelu pracy i tych, którzy jak najszybciej chcieliby wrócić do biurowej codzienności. Szczęśliwie jednak rynek jest podzielony nie tylko w zakresie kandydatów, ale także ofert pracodawców. Jak wskazuje raport „Rynek Pracy Specjalistów 2022”, w serwisie Pracuj.pl w ubiegłym roku zamieszczono 1 103 000 ofert pracy, z czego 1/3 dotyczyła pracy zdalnej lub hybrydowej. Dziś, po trzech latach odkąd na rynku pracy zaszły rewolucyjne zmiany widzimy, że elastyczne modele pozostają popularne i najpewniej zostaną z nami na stałe, a jednocześnie widoczna tendencja powrotu do biur sprawia, że kandydatom oczekującym pracy zespołowej w modelu stacjonarnym łatwiej będzie się odnaleźć. W najbliższych miesiącach przekonamy się, w jaki sposób wpłyną na tę kwestię najnowsze regulacje dotyczące pracy zdalnej i nowelizacja Kodeksu Pracy w tym zakresie.
O BADANIU
Badanie zostało przeprowadzone w październiku 2022 roku przez ARC Rynek i opinia na zlecenie serwisu Pracuj.pl. Pomiar wykonany metodą CAWI przeprowadzono na grupie 1790 Polaków, reprezentatywnej dla populacji osób czynnych zawodowo w wieku 18-65 pod względem płci, wieku oraz wielkości miejscowości zamieszkania.