Okazywanie przez młodych Polaków przywiązania do ojczyzny w codziennych działaniach przybiera różne formy. Inaczej wygląda to w grupie osób o poglądach konserwatywnych, a inaczej w przypadku zwolenników lewicy.
Pamięć i dobro wspólne
Oczywiście różne grupy społeczne mogą różnie postrzegać pewne wartości. Moje badania prowadzone wśród młodych prawicowców i lewicowców pokazują, że wśród młodych ludzi o poglądach prawicowych widać przekonanie, że nasza obecność na tej ziemi nie wzięła się znikąd. Patriotyzm to dostrzeganie, że jesteśmy ukształtowani przez przeszłość, przez wiele czynników, które nie zawsze były wyłącznie pozytywne. Dla nich wspólnota losów z polskim narodem – z obywatelami i obywatelkami tego kraju – powinna być czymś ważnym i wartym pielęgnowania. Dla nich prawicowość to pewien sposób myślenia o świecie – typ mentalności politycznej, w której pewien zestaw wartości jest czymś naturalnym: patriotyzm, niepodległość, tradycja, tożsamość narodowa. Mentalność pozostaje tradycyjna, zakorzeniona w patriotyczno-konserwatywnym sposobie widzenia rzeczywistości. W tym sensie właśnie można mówić o jej prawicowości.
Zobacz również
Wbrew obiegowym opiniom, dla młodych prawicowców patriotyzm nie sprowadza się jedynie do gotowości poświęcenia życia za ojczyznę. Analiza ich wypowiedzi wskazuje, że patriotyzm może przybierać różne formy: od działań społecznych i politycznych po inicjatywy lokalne i obywatelskie. Wspólnym mianownikiem są pamięć i praca na rzecz dobra wspólnego.
Jeden cel, dwie drogi
Prowadzone przeze mnie badania pokazują, że pojęcie patriotyzmu nie jest obce przedstawicielom młodej lewicy. Również dla nich patriotyzm pozostaje ważną wartością, choć często słychać opinie, że prawica zawłaszczyła to pojęcie i nadała mu wyłącznie własne znaczenie. Dlatego młodzi lewicowcy wykazują pewną rezerwę wobec pojęcia patriotyzmu, ale też i narodu. Z tym procesem lewicowcy często wiążą negatywne skojarzenia, postrzegając go jako próbę ideologicznego monopolizowania znaczenia patriotyzmu. Nie oznacza to jednak, że pojęcie to jest młodym lewicowcom zupełnie obce. W ich ujęciu patriotyzm realizuje się przede wszystkim poprzez działania emancypacyjne.
Lewicowcy identyfikują patriotyzm raczej z postawami obywatelskimi oraz zaangażowaniem na rzecz różnych grup społecznych, czyli wszystkim tym, co mogą zrobić dla wspólnoty ludzi.
Apps in ChatGPT: nowy krok OpenAI [OPINIE]
Dostrzega się pewne niezrozumienie między tymi światami. Mimo że operujemy wokół tych samych narracji, to sens nadajemy im inny. Prawicowcy podkreślają, że w środowiskach lewicowych patriotyzm bywa często marginalizowany, a wspólnota losów, historii i doświadczeń – traktowana z lekceważeniem. Na prawicy wciąż pokutuje przekonanie, że lewica w swojej aksjologii nie odwołuje się do wartości takich jak niepodległość czy patriotyzm. Warto zauważyć, że wielu lewicowców nierzadko postrzega prawicowe rozumienie patriotyzmu jako wykluczające, utożsamiane z ograniczaniem wspólnoty do osób o określonej narodowości, wartościach i kulturze.
Słuchaj podcastu NowyMarketing
Własny sposób na patriotyzm
Wobec tego skomplikowania młodzi ludzie nie chcą, by narzucano im etykiety, ponieważ przyjmując je, nieświadomie zamykają się w granicach własnych baniek, które stają się krzywdzące. Wobec tego wolą realizować postawy patriotyczne na swój własny sposób, i tak samo myśleć o polskości. W gruncie rzeczy, jak można wyczytać z ich opinii, wszystko sprowadza się do pytania, w jakim kraju chcemy żyć, abyśmy wszyscy czuli się bezpiecznie i komfortowo.
Tym, co łączy obie postawy jest praca na rzecz ogółu. W opowieściach młodych ludzi wyraźnie widać, że patriotyzm jest czymś, co zdarza się codziennie. Codziennie na nowo go sobie wyobrażamy, nieustannie definiując i interpretując w odniesieniu do kultury, w której żyjemy. Dlatego też każde pokolenie będzie opowiadać tę historię na swój własny sposób.
Autorka: dr Ewelina Nowakowska, politolożka i antropolożka polityki z Uniwersytetu SWPS i IFiS PAN