Pozostałe podsumowania roku 2021 przeczytasz tu >
Zobacz również
Marketing w branży kultury i sztuki na przełomie 2020/2021 podsumowują: Anna Niemczycka-Gottfried i Maria Majchrowska z Media&Work, Marta Bańka, Monika Serafin i Martyna Gutowska z Instytutu Kultury Miejskiej.
Anna Niemczycka-Gottfried #PolecajkiNM cz. 32: czego szukaliśmy w Google’u, Kryzysometr 2024/25, rynek dóbr luksusowych w Polsce
CEO, Media&Work
Maria Majchrowska
account executive, Media&Work
Słuchaj podcastu NowyMarketing
Trzy najciekawsze akcje
1. #MuseumMoment
TikTok we współpracy z najważniejszymi muzami na świecie stworzył akcję #MuseumMoment – live stream zorganizowany w ramach obchodów Międzynarodowej Nocy Muzeów. Akcja rozpoczęła się 18 maja 2021 roku o godz. 9.00 i wciąż pozostaje najdłuższą kulturalną transmisją na żywo, w trakcie których użytkownicy platformy mieli szansę zobaczyć aż 23 muzea z 12 różnych krajów, a w tym m.in. Muzeum Sztuki Mori w Japonii, Galerię Uffizi czy Pałac wersalski. #MuseumMoment to dowód na to, że w pandemicznych czasach sztuka i technologia
2. Netflix. Otwórz Oczy i Zobacz Muzykę
Kampanie promocyjne Netflixa zawsze przykuwają uwagę – od fluorescencyjnych murali po muzyczne kolaboracje z wybitnymi polskimi muzykami. Warto wyróżnić akcję towarzyszącą premierze serialu „Otwórz oczy”, łączącą sztukę z technologią. Pianistka i kompozytorka Hania Rani oraz wiolonczelistka Dobrawa Czocher w ramach wyjątkowego performansu zagrały utwór „Dunkel” z ich wspólnej płyty „Inner Symphonies” podłączone do specjalnego interfejsu. Za pomocą nowoczesnej technologii na ścianach ukazała się wizualizacja procesów zachodzących w mózgu osoby tworzącej sztukę.
3. Converse. City Forest
Converse ruszył z akcją „City Forest” już w 2020 roku, ale do Polski dotarł dopiero w 2021. W miastach na całym świecie powstawałym murale wykonane farbami fotkatalicznymi, które pochłaniają zanieczyszczenia powietrza. Kampania ma nie tylko proekologiczne, ale i równościowe przesłanie, u którego podstaw leży przełamywanie barier. Dodatkowo, przy użyciu specjalnego filtru na Instagramie możemy zobaczyć jak mural „ożywa” – jest więc to akcja na pograniczu sztuki, ekologii, aktywizmu i nowych mediów. Do współpracy zaproszono wielu ciekawych młodych polskich artystów tj. Ewa Mos, Alek Morawski, Beata Śliwińska, Maciek Polak czy Dawid Ryski.
Wydarzenia z 2021 roku najmocniej wpływające na marketing w branży kultury i sztuki
1. NFT
Świat zwrócił uwagę na NFT po tym, jak dom aukcyjny Christie’s sprzedał cyfrowy kolaż Beeple’a za zawrotną sumę 69 mln dolarów. Sztuka wirtualna tworzona przez Mike Winkelmann zwiastowała nadchodzącą rewolucję na rynku sztuki. NFT, czyli niezmienialny token, unikalny cyfrowy kod będący niematerialną formą dzieła sztuki przestał być sezonową sensacją, a stał się integralną częścią świata sztuki.
2. Pierwsza współpraca McDonalda z polskim artystą
Prawdopodobnie najważniejsza kampania marketingowa, nie tylko ze względu na szeroki odzew (zarówno pozytywny jak i negatywny). To pierwsza współpraca McDonalda z polskim artystą, dzięki czemu Mata znalazł się w gronie światowych gwiazd – wcześniej markę promowali Travis Scott, BTS i Saweetie.
Trzy najważniejsze wyzwania w 2022 roku
1. Kryzysy wizerunkowe
Odbiorcy sztuki, konsumenci treści, użytkownicy Internetu stają się coraz bardziej krytyczni i świadomi. Wystarczy jedno niefortunne sformułowanie, by nadszarpnąć wizerunek. Osoby publiczne, zwłaszcza te działające w sieci powinny być uczulone na charakter publikowanych treści oraz przygotowane na wszelkie konsekwencje. Nowomedialny świat jest światem bardzo wrażliwym, czułym na potknięcia, spolaryzowanym – a poruszanie się w nim nie jest takie łatwe.
2. Wydarzenia hybrydowe
Konieczność pogodzenia wydarzeń w formie online z tymi odbywającymi się w czasie rzeczywistym. I problem ten nie dotyczy tylko premier hybrydowych (równocześnie na platformach streamingowych i ekranach kin), ale i festiwali filmowych, a nawet targów sztuki. Do świata sprzed pandemii nie da się wrócić, a wypracowane w tym czasie rozwiązania trzeba zaadaptować do nowych warunków.
3. Przyśpieszona cyfryzacja
Pandemia przyspieszyła to, co i tak było nieuniknione – cyfryzację i digitalizację treści. Artyści (i ludzie w ogóle) chcąc nadążyć za zmianami i odnaleźć się w cyfrowym świecie muszą odkrywać i korzystać z nowych kanałów medialnych. W innym przypadku mogą wyjść z obiegu, a ich kariery albo przestaną się rozwijać, albo (w najgorszym wypadku) będą zmierzać ku końcowi.
Nowości i trendy w 2022 roku
1. NFT i polski rynek sztuki
NFT wkroczy solidnie na polski rynek, co zapowiedziało zawarcie porozumienia o współpracy między ArtInfo a Giełdą Papierów Wartościowych. Umowę podpisano na Warszawskich Targach Sztuki, gdzie tego samego dnia zorganizowano aukcję NFT rzeźby Tomasza Górnickiego – początkowa estymacja wyniosła 35 000 tysięcy zł, jednak dzieło zostało sprzedane za 265 000 zł.
2. TikTok jako narzędzie promocyjne dla polskich artystów
Światowy przemysł muzycznie chętnie i świadomie sięga po TikToka jako narzędzie promocyjne, w Polsce wciąż nie jest to popularna praktyka – wszystko może się jednak zmienić. Kilku artystów z różnych środowisk działało aktywnie w 2021 na TikToku (Zalewski, Dziarma, Smolasty), a Young Leosi udało się stworzyć również viralowe układy do swoich piosenek.
3. Feminizacja polskiego rapu
Najsilniejszy trend w polskiej muzyce. Reprezentantki młodego pokolenia wkraczają na scenę rapową od lat zdominowaną przez mężczyzn. 2021 roku przyniósł postacie takie jak Oliwka Brazil, Ruskie Fajki i oczywiście Young Leosia – największa sensacja na polskim rynku muzycznym w ostatnim roku, która ma na koncie milionowe wyświetlenia na YouTubie i pierwsze miejsce na OLiS jako pierwsza raperka w historii. W grudniu pod szyldem wytwórni 2020 zadebiutuje również Dziarma – wokalistka i raperka znana z featuringów u Adiego Nowaka i Żabsona. Hermetyczne środowisko rapu zaczyna się w końcu otwierać.
Monika Serafin, Martyna Gutowska i Marta Bańka
Instytut Kultury Miejskiej
Trzy najciekawsze akcje
1. NFT rozgościło się na salonach i warto pomyśleć o formach promocji dzieł w Metaversie. Na podstawie podpisanego porozumienia Giełda Papierów Wartościowych w Warszawie wraz z Artinfo.pl rozpoczynają pracę nad stworzeniem ram biznesowych umożliwiających tokenizację dzieł sztuki. Pierwsza aukcja tokenu NFT w Polsce odbyła się podczas Warszawskich Targi Sztuki. Wystawiono fizyczną pracę i token Tomasz Górnicki, który tworzy głównie w brązie oraz stali. To rzeźba pod znaczącym tytułem „Fortune ”z cyklu „Outer Dark”, przedstawiające postać z zakrytą twarzą. Rzeźba wyraża niepokój i wiele innych, złożonych emocji, które możemy odczytać z pozy postaci. Sam token został sprzedany za 265 tysięcy złotych, a trzeba dodać, że cena wywoławcza rozpoczynała się od 5000 złotych. Rzeźba trafi do zbiorów Muzeum Śląskiego.
A także dwa akcenty znad morza:
2. Otwarcie i działania promocyjne Nowego Muzeum Sztuki NOMUS, kolejnego oddziału Muzeum Narodowego w Gdańsku, które prezentować będzie m.in. dzieła pochodzące z budowanej przez miasto Gdańskiej Kolekcji Sztuki Współczesnej. Budynek znajduje się w Młodym Mieście. To dzielnica, która zrodziła się z terenów stoczniowych. Budząca kontrowersje zyskuje nowe. Nowe miejsca, nowe przestrzenie dla artystek i artystów, nowego ducha dzielnicy i czuć tu wiatr zmian. Weekend otwarcia był szeroko komentowany, a 30 wydarzeń dla publiczności, w tym działania edukacyjne dla mieszkanek i mieszkańców okolicznych kwartałów, którzy mieszkają na terenach postoczniowych od pokoleń. Na pochwały zasługuje świetna identyfikacja stworzona przez Annę Witkowską i opiekę grupę GDYBY. Wzorowy przykład promocji dla budowania komunikacji nowych instytucji kultury i sztuki.
3. Komunikacja i identyfikacja festiwalu Gdynia Design Days. To topowy nadbałtycki festiwal designu. Co roku GDD krąży wokół jednego słowa mantry. Hasłem Gdynia Design Days 2021 było „Solidarni”. Organizatorzy chcieli zwrócić uwagę na odpowiedzialność, współpracę i solidarność międzyludzką i przez ten pryzmat spojrzeć na design. I jak tu z promocją, która często sypie brokatem i obiecuje bardzo dużo dla odbiorczyń i odbiorców? Twórcy identyfikacji z Hardziej Studio i organizatorzy wydarzenia zdecydowali się na bezkompromisowe i przezroczyste działania. Czyli? Proste napisy z New Times Roman, które były dość szokujące dla tych, którzy spodziewali się kolejnej brawurowej i trendy identyfikacji. Ograniczono liczbę druków (wszystkie wyprodukowane na ekologicznych, recyklingowych, certyfikowanych papierach). Nie stworzono materialnych gadżetów. Postawiono na model hybrydowy – informacje szły elektronicznie, a uczestnicy otrzymywali dodatkowe frykasy online.
Trzy wydarzenia z 2021 roku najmocniej wpływające na marketing w branży kultury i sztuki
Marta Bańka: W mijającym roku w dalszym ciągu funkcjonowaliśmy w cieniu pandemii. Bieżące obostrzenia warunkowały to, w jaki sposób realizowane są działania instytucji kultury. W limitach, ale wróciliśmy jako publiczność do kin, teatrów, miejsc koncertów, na wystawy, festiwale literackie… Wszyscy organizatorzy wiedzieli jednak, że z równoległego streamingu wydarzenia online nie mogą już zrezygnować. To dwutorowe działanie zostanie z nami na zawsze. Naszym, działów komunikacji i marketingu, zadaniem było dbanie o komfort i odbiór wydarzenia w równym stopniu przez publiczność na żywo oraz online.
Ustawa o dostępności. Może nie jest to “wydarzenie”, ale ramy formalne, które narzuca z pewnością spędzały sen z powiek wielu osobom pracującym w kulturze. Często działania związane z dostępnością trafiają właśnie do zespołów zajmujących się w instytucji promocją i marketingiem. Wśród wielu innych zadań należało znaleźć czas na doszkalaniem się w tej dziedzinie, dostosowywanie stron internetowych, komunikacji, materiałów wizualnych i samych działań marketingowych do jej wymogów. Cele i założenia ustawy są jak najbardziej zasadne, jednocześnie z pewnością mocno wpłynęła na funkcjonowanie instytucji w pierwszym półroczu 2021.
Trwające kryzysy: klimatyczny i migracyjny. Oby dwa wpływają na to, jak zachowują się instytucje kultury. Pierwszy powoduje, że rozważnie dobierają kanały i sposoby komunikacji oraz działań marketingowych (odejście od druków, ograniczanie produkcji gadżetów, więcej wydawnictw online – w PDF czy w multimedialnej, interaktywnej formie). Zawiązywane są także inicjatywy, które wspierają instytucje w dążeniu do bycia jak najbardziej przyjaznymi środowisku – jak np. Muzea dla Klimatu. Sama produkcja wydarzeń kulturalnych poddawana jest audytom, które mają wskazać jak w bardziej zrównoważony sposób je realizować. Kryzys migracyjny z kolei wpływa na tematy poruszane przez instytucje kultury oraz ponowne przemyślenie wartości, którymi się kierują w swoich działaniach. Nie wystarczy już działać według wcześniej przyjętych schematów, wymagana jest od nas elastyczność, szybki czas reakcji i dostosowywanie się do zmieniających się warunków społecznych, gospodarczych i politycznych.
Trzy najważniejsze wyzwania w 2022 roku
Martyna Gutowska: Największym wyzwaniem jest prognozowanie, w jakich realiach będziemy żyć w 2022 roku: czy czeka nas kolejna odsłona pandemii z lockdownem i obostrzeniami? Czy wirus zostanie z nami już na zawsze i będzie powracał w kolejnych wariantach? A może znajdziemy nowy sposób organizacji życia społecznego, który umożliwi bezpieczne uczestnictwo w wydarzeniach? Wszechobecna niepewność szczególnie mocno odbija się właśnie na kulturze, sztuce i rozrywce. Instytucjom trudno jest planować nowy program, nie znając do końca swoich możliwości. Czy będzie nam wolno zapełnić wszystkie miejsca? A może powinniśmy planować obłożenie rzędu 50% lub całkowicie zmienić ofertę na hybrydową (a przynajmniej mieć zawsze „w zapasie” wersję online)? Wydaje się, że nieprędko poznamy odpowiedzi na te pytania.
Wyzwaniem będzie również ponowne zaangażowanie publiczności. Sporo instytucji kultury odnotowało spadek uczestnictwa – nie tylko w wydarzeniach online, którymi odbiorca jest już zmęczony – ale także w wydarzeniach organizowanych na żywo. Dla wielu osób to był bardzo męczący rok, pełen zmian i o bardzo szybkim tempie, tak jakbyśmy rokiem 2021 chcieli nadgonić “stracony” 2020. Niestety, w napiętym grafiku trudno jest znaleźć miejsce na zatrzymanie się, uważność i spokojny odbiór sztuki. Nastroje społeczne również nie sprzyjały oddawaniu się rozrywce czy wydarzeniom kulturalnym: szalejąca inflacja, kryzys na granicy, wzrost zachorowań na koronawirusa… Zmienił się także model spędzania wolnego czasu. Po miesiącach lockdownów odbiorcy przywykli do samodzielnej organizacji czasu wolnego, a w miejscu osiedlowych domów kultury, kin czy sal koncertowych pojawiły się nowe możliwości uczestnictwa zdalnego. Warto więc w 2022 roku zadać sobie pytanie: jaka jest obecnie rola instytucji kultury? Jakie są wobec nas oczekiwania? Czego potrzebuje publiczność? Jak możemy spełniać te potrzeby?
Wyzwaniem może być także zmieniający się świat social mediów. Wyrasta nam grupa odbiorców przyzwyczajonych do krótkich, szybkich form z TikToka. Jak zdobyć i zatrzymać na dłużej ich uwagę? Jak tworzyć ciekawy i treściwy, acz krótki content? Co z przyszłością Facebooka? Tutaj też mamy wiele niewiadomych.
Nowości i trendy w 2022 roku
Martyna Gutowska: Paradoksalnie nowością może okazać się… stagnacja. „Towarem” poszukiwanym mogą stać się spokój i stałość, których tak nam ostatnio brakuje. Trendem, jakiego życzyłabym sobie i całemu światu kultury i sztuki jest budowanie społecznego zaangażowania wokół trudnych i ważnych tematów. W grudniu mijającego roku wspólnie z Gdańskim Teatrem Szekspirowskim i Trójmiejską Akcją Kobiecą zorganizowaliśmy akcję „Puste miejsce”, której celem była pomoc rodzinom przebywającym w ośrodku dla cudzoziemców, które przybyły do Polski m.in. z Afganistanu czy Białorusi. Ostatni z tegorocznych projektów Instytutu Kultury Miejskiej to instalacja Kuby Bąkowskiego „Kieruj się na wschód”, również dotykająca problemu kryzysu na granicy. Jako instytucja czujemy niemal powinność, by tworzyć wydarzenia zaangażowane w aktualne problemy świata. W przyszłym roku nadal będziemy stawiać w swoich działaniach na ekologię i z pewnością wiele instytucji pójdzie w nasze ślady. Jeśli w kraju wciąż brakuje edukacji ekologicznej, to być może kultura i sztuka częściowo powinny wziąć na siebie obowiązek przekazywania tej wiedzy.