Umowa EULA pomiędzy licencjodawcą a użytkownikiem końcowym – obowiązkowe elementy

fot. depositphotos.com

Przedsiębiorstwa zajmujące się projektowaniem oprogramowania udostępniają je użytkownikom na pewnych warunkach. Akceptacja tych warunków jest wymagana, aby móc korzystać z konkretnego oprogramowania. Wszystko to zwyczajowo uwzględnia się w dokumencie określanym jako EULA (z ang. End User License Agreement). Co zamieścić w tego typu kontrakcie, aby w pełni chronić interesy firmy IT?

Umowa EULA – co to jest?

Umowa EULA określana również mianem Software License Agreement albo Licensed Application End User Agreement jest typem umowy zawieranej pomiędzy podmiotem, który udostępnia oprogramowanie – czyli producentem lub licencjodawcą, a użytkownikiem – czyli licencjobiorcą. Umowa ta reguluje dopuszczalny zakres używania software’u.

Z perspektywy licencjobiorcy umowa EULA wyświetla się najczęściej podczas instalacji programu. Niemal zawsze instalacji nie można ukończyć, jeśli nie zaakceptuje się warunków owego kontraktu. Do tej chwili umowa nie wywiera żadnych skutków prawnych.

Dziękujemy 90 000 fanom na LinkedInie. Jesteś tam z nami?

Obserwuj

Trzeba zaznaczyć, że umowa EULA nie stanowi warunku do udostępniania oprogramowania, które i tak samo z siebie korzysta z ochrony wynikającej z prawa autorskiego. Mimo to EULA jest narzędziem, które daje twórcy kontrolę nad dalszymi losami dzieła. Pozwala też zwiększyć przychody firmy. Otóż jeśli firma nie stworzy takiego kontraktu i udostępni program w wersji bez EULA, zbliża się tym samym do tworzenia oprogramowania open-source, które można pobierać i modyfikować praktycznie bez ograniczeń. Innymi słowy, podobne rozwiązania, jeśli występują w takich zakresach jak ochrona dóbr osobistych, czy szeroko rozumiana ochrona marki winny być wykorzystywane, implementowane w relacje między określonymi podmiotami.

#PolecajkiNM cz. 4: narzędzia pracy jutra, człowiek vs. AI, Mapa Trendów 2024, ranking blogów e-commerce 2024

Kto potrzebuje umowy EULA?

Taka umowa jest niezbędna w celu precyzyjnego uregulowania zakresu uprawnień użytkownika końcowego do korzystania z oprogramowania. Tym samym chroni interesy licencjodawcy.

Za to w przypadku odbiorcy jest to zbiór reguł i wytycznych w kwestii tego, co może, a czego nie powinien robić z daną aplikacją. Jeśli złamie te postanowienia, można zarzucić mu naruszenie kontraktu. Oprócz tego EULA reguluje też zagadnienia związane z zarządzaniem prawami autorskimi, ograniczeniem dostępu do usługi, bądź prawem wcześniejszego zakończenia współpracy przez jedną ze stron.

Mamy newsletter, który rozwija marketing w Polsce. A Ty czytasz?

Rozwijaj się

Umowa End-User License Agreement zazwyczaj jest zawierana wtedy, gdy:

• Pojawia się potrzeba przekazania określonych prawem konkretnych informacji wskazanej grupie odbiorców, np. konsumentom (prawo odstąpienia od umowy, przetwarzanie danych osobowych);
• W usłudze rozróżniono kilka profili użytkowników, które różnią się między sobą zakresem dostępnych uprawnień do korzystania z aplikacji, np. osób zarejestrowanych i niezarejestrowanych;
• Konkretna platforma pozwala na wchodzenie w interakcję z innymi użytkownikami, np. w ramach sprzedaży lub zamiany towaru, przez co trzeba prawnie uregulować ramy takich relacji;
• Używanie aplikacji wiąże się z udostępnianiem wrażliwych danych, takich jak dane osobowe i dotyczące stanu zdrowia;
• Licencjodawca chce wytyczyć ramy dopuszczalnego korzystania z platformy określając przesłanki, które uzasadniają wcześniejsze zakończenie współpracy;
• Przekazując dostęp do oprogramowania, jego twórca przekazuje część kontroli nad kodem źródłowym i chce wyznaczyć granice takiego korzystania przez użytkownika.

Przedsiębiorstwa zajmujące się produkcją software’u powinny uwzględnić implementację umowy również wtedy, gdy korzystanie z programu może wyrządzić szkody w razie wadliwego użytkowania (np. oprogramowanie sztucznej inteligencji) lub wiąże się z uczestnictwem w programach partnerskich.

Umowa EULA a regulamin korzystania z usługi – czym się od siebie różnią?

Czy w związku z powyższym, umowa EULA będzie obejmować taki sam zakres jak regulamin korzystania z usługi (ang. Terms and Conditions lub Terms of Service)? W pewnym stopniu tak, gdyż w przepisach prawa nie wskazano jednoznacznie, co musi zawierać taki dokument. Jednak umowa EULA znacznie bardziej skupia się na kwestiach dotyczących licencji i warunków korzystania z programu, a w mniejszym na zagadnieniach związanych z samym biznesem.

Można wymagać od użytkownika, aby w trakcie instalacji oprogramowania zaakceptował oba porozumienia:

• EULA – dla kwestii związanych z prawem IP, rozpowszechnianiem danych, ich modyfikacją;
• Terms of Service – dla ogólnych warunków korzystania z usługi, jej czasu trwania, warunków wypowiedzenia umowy itp.

Postanowienia, które warto zawrzeć w umowie EULA

Treści porozumienia EULA nie określono przepisami prawa. Z tego względu podlega ona zasadzie swobody umów, więc musi uwzględniać po prostu specyfikę konkretnej działalności. Jak wszystkie inne umowy, tak i EULA musi wskazywać strony porozumienia oraz rodzaj oprogramowania, którego dotyczy. Oprócz tego trzeba zawrzeć w niej wiele innych kwestii, które często wzbudzają pewne wątpliwości.

Jako przykład można podać moment rozpoczęcia związania End User License Agreement. Zależnie od tego, czy strony dokonają pobrania oprogramowania, wypakowania zawartości archiwum, uruchomią instalator lub po raz pierwszy włączą aplikację, zastrzeżenia w kontrakcie mogą ochronić licencjodawcę, albo – przeciwnie – zaszkodzić mu. Ten drugi wariant wystąpi np. wtedy, gdy wprowadzi się wyłączenie odpowiedzialności od momentu uruchomienia aplikacji, a nie jej pobrania.

Najważniejsze klauzule, które powinna zawierać umowa EULA to:

Udzielenie licencji

Podstawowy cel kontraktu EULA to udzielenie użytkownikowi licencji na korzystanie z oprogramowania. Zazwyczaj jest to licencja niewyłączna. Wyjątkiem są sytuacje, w których oprogramowanie jest tworzone na zamówienie konkretnej firmy, ale to skutkuje wyższymi kosztami usługi. Licencja musi wskazywać głównie pola eksploatacji, czyli dopuszczalne sposoby korzystania z oprogramowania.

Pola eksploatacji trzeba ująć w sposób możliwie precyzyjny – tak, aby zminimalizować ryzyko błędnej interpretacji pojęć. Pola te nie mogą być domniemane i nie można założyć, że umowa będzie obejmować również te sposoby eksploatacji, które nie były znane w chwili udostępniania oprogramowania.

Ograniczenia w korzystaniu z oprogramowania

Sekcja o tytule Restrictions of Use zawiera zazwyczaj listę niedozwolonych przypadków korzystania z aplikacji. Będą to na przykład:

• wykorzystanie software’u do łamania prawa;
• zmiana kodu źródłowego na własne potrzeby lub w celu dalszej odsprzedaży zmodyfikowanej wersji;
• kopiowanie oprogramowania na wiele urządzeń i korzystanie z niego jednocześnie.

Takie ograniczenia są niezwykle ważne dla wskazania warunków brzegowych korzystania z aplikacji.

Umowy powiązane z EULA

W wielu przypadkach End User License Agreement łączy się z innymi dokumentami regulującymi wzajemną relację biznesową stron, np. regulaminem korzystania z usługi lub polityką prywatności. W celu ułatwienia zapoznania się ze wszystkimi postanowieniami, warto rozważyć zawarcie w EULA, np. poprzez umieszczenie hiperłączy, odesłania do pozostałych porozumień.

Skutki naruszenia praw autorskich

Mimo że utworzony software podlega ochronie prawa autorskiego jako utwór, wciąż powinniśmy wyraźnie zaznaczyć w EULA, że naruszenie prawa do korzystania z aplikacji stanowi naruszenie przepisów prawa i uprawnia licencjodawcę do podjęcia stosownych środków ochrony prawnej, w tym skierowania sprawy na drogę sądową. Tak sformułowane zastrzeżenie może skutecznie zmniejszyć liczbę potencjalnych naruszeń.

Warunki wcześniejszego zakończenia współpracy

W umowie o korzystanie z oprogramowania warto wskazać również na listę sytuacji, które uprawniają licencjodawcę do wcześniejszego zerwania umowy licencyjnej. Będzie to przykładowo wykorzystanie oprogramowania niezgodnie z prawem lub pozyskanie go w wyniku czynu zabronionego. Przy modelu usług SaaS powodem zerwania umowy może być nieopłacona faktura lub próba obejścia zabezpieczeń systemu.

W klauzuli o rozwiązania umowy dobrze jest dodać zastrzeżenie, wedle którego w chwili kiedy EULA przestaje obowiązywać, licencjobiorca ma obowiązek niezwłocznie zaprzestać korzystania z oprogramowania oraz skasować je i wszelkie pliki systemowe z nim związane.

Zrzeczenie się gwarancji

Jeszcze inna ważna klauzula to oświadczenie o zrzeczeniu się gwarancji. Często określa się je jako Warranty Disclaimer. W jego treści producent oprogramowania oświadcza, że przekazuje software w określonej postaci i nie ponosi odpowiedzialności za ewentualne szkody, które może on wyrządzić w środowisku informatycznym licencjobiorcy.

Dzięki zrzeczeniu się gwarancji, użytkownik nie może wymagać od licencjodawcy żadnych działań zmierzających do poprawy funkcjonalności oprogramowania.

Ograniczenia odpowiedzialności

Pojęciowo zbliżone do Warranty Disclaimer jest Limitations of Liability, a więc ograniczenie odpowiedzialności prawnej dostawcy oprogramowania. W ramach tego oświadczenia licencjodawca wyłącza możliwość dochodzenia odszkodowania za szkody będące wynikiem używania aplikacji. Dlatego jeżeli program wyrządzi szkodę w infrastrukturze IT firmy, to nie będzie możliwe żądanie naprawienia szkody – nawet wtedy, gdy odpowiada za to faktycznie wadliwy software.

Utrzymanie i wsparcie techniczne

Gdy w ramach udostępniania licencji na oprogramowanie dostawca zapewnia przez pewien czas wsparcie techniczne i aktualizację software’u, również należy o tym wspomnieć w EULA. Taki rodzaj wsparcia jest gwarantowany głównie w przypadkach oprogramowania w wersji beta. Warto wskazać tutaj kanały, poprzez które pomoc ma być udzielona (np. e-mail, kontakt telefoniczny, usługa serwisowa w siedzibie licencjobiorcy).

Możliwość korzystania z sublicencji

Możliwość korzystania z sublicencji jest szczególnie istotne w przypadku firm, które wykorzystują oprogramowanie na wielu stanowiskach naraz albo w tym samym czasie na urządzeniach stacjonarnych oraz mobilnych. Wdrożenie odpowiedniego zastrzeżenia pozwoli uniknąć wątpliwości w kwestii tego, na ilu urządzeniach użytkownik może korzystać z aplikacji.

Metody wzmocnienia ochrony End User License Agreement

W celu dodatkowego wzmocnienia ochrony przez naruszeniem praw, licencjodawca może wprowadzić w formie załącznika do EULA umowę o obowiązku zachowania poufności (NDA). Ten rodzaj kontraktu nakłada na licencjobiorcę obowiązek utrzymania w tajemnicy każdej lub tylko wyszczególnionych cech oprogramowania.

Co może zawierać umowa NDA dotycząca oprogramowania?

• Wskazanie informacji objętych poufnością – istotne jest dokładne wskazanie informacji, które obejmie umowa NDA. Nie można wskazać tylko, że mowa o informacjach technicznych, prawnych czy biznesowych. Warto wymienić konkretne biblioteki, pliki i zasoby, których licencjodawca nie może ujawniać.
• Standardy zachowania poufności danych – obowiązkowy element umowy NDA to określenie działań, które powinny zostać podjęte przez licencjobiorcę, aby nie narazić się na zarzut naruszenia umowy o zachowaniu poufności. Będzie to np. zakaz umieszczania programu lub jego części na serwerach publicznych, czy instalacja oprogramowania tylko na urządzeniach chronionych hasłem przed dostępem osób nieuprawnionych.
• Opisanie, na czym polega naruszenie zobowiązania do zachowania poufności – w NDA powinno znaleźć się wskazanie konkretnych zachowań, które mogą spowodować aktualizację roszczeń licencjodawcy. Klauzula ta funkcjonuje w obie strony – twórca oprogramowania nie może dochodzić naprawy każdego naruszenia, za to licencjobiorca zdaje sobie sprawę, które działania są dla niego bezpieczne. Czym może być takie naruszenie? Będzie to np. sam fakt umieszczenia oprogramowania na urządzeniu niechronionym przed dostępem osób trzecich, bądź na skopiowanie lub zmodyfikowanie programu przez inny podmiot. Im bardziej szczegółowa definicja, tym mniej miejsca na interpretację podczas sporu sądowego(!).
• Czas trwania umowy – NDA musi być ograniczone czasowo. Zazwyczaj pokrywa się czasowo z korzystaniem z oprogramowania, ale można też je przedłużyć. Z reguły nie należy stosować bezterminowych umów o poufności.
• Sankcje za naruszenie umowy – najczęściej stosowana konsekwencja za naruszenie umowy NDA to możliwość dochodzenia kary umownej lub przedterminowe rozwiązanie umowy licencyjnej. Ponadto opisując kary umowne, warto zastrzec, że licencjodawca może dochodzić odszkodowania przenoszącego wysokość zastrzeżonej kary umownej.

Umowa EULA to popularny rodzaj kontraktu w branży IT. Przy projektowaniu jego treści warto dostosować poszczególne elementy do specyfiki konkretnego przedsiębiorstwa. Dzięki temu będziemy w stanie zapewnić jak najszerszy zakres ochrony interesów dostawcy oprogramowania.