Czym jest pożyczka prywatna?
Pożyczka prywatna to pożyczka udzielana przez osobę fizyczną, która nie prowadzi działalności związanej z pożyczaniem pieniędzy. Pożyczki prywatnej może udzielić ci więc członek rodziny, znajomy czy zupełnie anonimowy inwestor.
Czy pożyczka prywatna podlega opodatkowaniu?
Co do zasady, tak. Jak wskazuje Ustawa o podatku od czynności cywilnoprawnych (PCC), pożyczki prywatne podlegają opodatkowaniu podatkiem PCC (podatkiem od czynności cywilnoprawnych) w wysokości 0,5% od wartości pożyczki.
Przykład. Jeśli pożyczysz od znajomego, 10 000 zł, wartość podatku wyniesie 500 zł (10 000 x 0,05%).
Obowiązek uiszczenia podatku spoczywa na pożyczkobiorcy.
Ważne: w szczególnych przypadkach, pożyczkobiorcy nie muszą uiszczać podatku od pożyczki. Więcej na ten temat przeczytasz w kolejnych akapitach.
Kto musi zgłosić pożyczkę do urzędu skarbowego?
Jeśli pożyczka podlega opodatkowaniu, pożyczkobiorca musi zgłosić ją do urzędu skarbowego oraz uiścić podatek. Zgłoszenia należy dokonać na formularzu PCC-3: online lub w urzędzie skarbowym.
Ważne: zanim zaczniesz wypełniać PCC-3, wylicz wartość należnego urzędowi podatku. Jego kwotę będziesz musiał podać w formularzu.
Od zawarcia umowy pożyczki na obie czynności pożyczkobiorca ma 14 dni.
Obowiązki pożyczkobiorcy i pożyczkodawcy
Obowiązkiem pożyczkobiorcy jest zgłoszenie pożyczki do urzędu skarbowego i opłacenie podatku PCC w ciągu 14 dni od daty zawarcia umowy pożyczki.
W kontekście urzędu skarbowego na pożyczkodawcy nie ciążą żadne obowiązki zgłoszeniowe.
Jakie dokumenty są wymagane? (umowa, dowód wpłaty)
Do zgłoszenia pożyczki nie są potrzebne żadne dodatkowe dokumenty w postaci umowy pożyczki czy dowodu otrzymania pieniędzy.
Ważne: choć zgłoszenie pożyczki do urzędu nie wymaga załączania umowy czy dowodu otrzymania pieniędzy, urząd skarbowy może poprosić o takie dokumenty. Warto więc zachować je „na wszelki wypadek”.
Pożyczka pozabankowa jako alternatywa dla pożyczki prywatnej
Dla osób, które chcą uniknąć formalności związanych z podatkiem PCC lub nie mają pewności co do wiarygodności prywatnego pożyczkodawcy, pożyczki pozabankowe online mogą stanowić atrakcyjną alternatywę. Instytucje pozabankowe oferują szybki dostęp do środków, często całkowicie online, bez konieczności przedstawiania zaświadczeń o dochodach czy zabezpieczeń. Co ważne, podlegają one przepisom ustawy o kredycie konsumenckim, co oznacza m.in. obowiązek informowania klienta o wszystkich kosztach oraz zapewnienie przejrzystej umowy. Dodatkowym atutem może być brak obowiązku zgłaszania pożyczki do urzędu skarbowego czy płacenia podatku PCC, ponieważ w relacji z instytucją finansową obowiązują inne regulacje niż w przypadku umowy między osobami fizycznymi. Choć koszty pożyczki pozabankowej mogą być wyższe niż w przypadku prywatnej, większe bezpieczeństwo prawne i przewidywalność oferty często są tego warte.
Zwolnienie z podatku – kiedy pożyczka prywatna nie jest opodatkowana?
Przepisy przewidują kilka zwolnień z podatku od pożyczki prywatnej. Mówiąc w sporym uproszczeniu, mogą z nich skorzystać osoby, które pożyczają pieniądze od członków najbliższej rodziny. Oto szczegóły:
Pożyczki w rodzinie – limity i warunki zwolnienia
Bez względu na pożyczoną kwotę nie zapłacisz PCC, jeśli pożyczkodawcą jest małżonek, dziecko, wnuk, prawnuk, rodzic, dziadek lub babcia, pradziadek lub prababcia, pasierb, rodzeństwo, ojczym lub macocha.
Warunkami zwolnienia są:
- złożenia deklaracji PCC-3 w ciągu 14 dni od daty zawarcia umowy pożyczki;
- udokumentowania otrzymania pieniędzy na rachunek bankowy, rachunek prowadzony przez spółdzielczą kasę oszczędnościowo-kredytową lub przekazem pocztowym.
Ważne: zgodnie z deklaracjami Ministerstwa Finansów nawet jeden dzień opóźnienia w wysłaniu deklaracji będzie skutkował anulowaniem zwolnienia i koniecznością uiszczenia podatku.
Zwolnione z opodatkowania są także pożyczki w kwocie do 36 120 zł (kwota wolna od podatku od spadków i darowizn) od wskazanych w poprzednim punkcie członków rodziny i dodatkowo zięcia, synowej i teściów. Co ważne — w tym przypadku pożyczkodawca nie ma obowiązku składania deklaracji PCC-3. Nie musi także dokumentować otrzymania pieniędzy na konto.
Pożyczki do kwoty 1000 zł – kiedy nie trzeba płacić podatku?
W 2025 roku wszystkie pożyczki do kwoty 1000 zł są zwolnione z opodatkowania. Bez względu na to od kogo pożyczyłeś pieniądze, nie będziesz musiał składać deklaracji i opłacać PCC.
Pożyczki od kilku osób – jak liczyć kwotę całkowitą?
Członkowie najbliższej rodziny regularnie udzielają ci finansowego wsparcia? Pamiętaj, że kwota wolna od podatku od spadków i darowizn, czyli 36 120 dotyczy łącznej wartości pożyczek pieniężnych lub rzeczowych otrzymanych ostatnio i tych otrzymanych dotychczas od tej samej osoby w roku, w którym nastąpiła ostatnia pożyczka i w okresie 5 lat poprzedzających ten rok.
Jeśli w ciągu wskazanego prawem okresu całkowita kwota pożyczki przekroczy 36 120 zł, konieczne może się okazać złożenie deklaracji PCC.
Przykład. Ojciec pożyczył synowi 30 000 zł i była to pierwsza pożyczka od ojca. Syn nie składa deklaracji PCC‐3. Jeśli kilka miesięcy później, ojciec pożyczy synowi dodatkowe 10 000 zł, złożenie deklaracji PCC-3 będzie konieczne.
Sankcje za brak zgłoszenia pożyczki do urzędu skarbowego
Jeśli nie zgłosisz pożyczki i nie opłacisz podatku PCC w ciągu 14 dni od daty zawarcia umowy pożyczki, urząd skarbowy może wyciągnąć finansowe konsekwencje.
Co grozi za niezapłacenie PCC?
Jeśli dokonałeś zgłoszenia pożyczki na formularzu PCC-3, ale nie opłaciłeś podatku, urząd skarbowy wezwie Cię do uregulowania zadłużenia. Jeśli mimo tego nie opłacisz długu, rozpocznie procedurę egzekucji komorniczej, zajmując twoje konto, wynagrodzenie lub inne składniki majątku.
Jakie kary może nałożyć urząd skarbowy?
Jeśli nie złożysz w terminie PCC-3, urząd skarbowy może nałożyć na ciebie tzw. stawkę sankcyjną stosowaną za zatajenie czynności cywilnoprawnej. Jeśli tak się stanie, wartość podatku wyniesie nie 0,5%, lecz 20% wartości pożyczki.
Jak naprawić błąd – czynny żal i korekta deklaracji PCC-3
Jeśli nie opłaciłeś PCC w ciągu 14 dni, wciąż możesz uniknąć nałożenia podatku w wyższej stawce. Aby to zrobić, złóż do urzędu skarbowego tzw. czynny żal: dobrowolne zawiadomienie o popełnieniu wykroczenia lub przestępstwa skarbowego. Choć prawo nie definiuje terminu na złożenie dokumentu, warto zrobić to jak najszybciej. Jeśli urząd odkryje, że nie dopełniłeś obowiązków podatkowych, na złożenie czynnego żalu będzie już za późno.
Czynny żal możesz złożyć osobiście w urzędzie skarbowym, w którym się rozliczasz lub za pośrednictwem uwierzytelnionego konta w e-Urzędzie Skarbowym.
Ważne: wraz z czynnym żalem powinieneś złożyć deklarację PCC-3 i opłacić należny podatek PCC. Formularz PCC-3 i potwierdzenie zapłaty podatku muszą stanowić załączniki do czynnego żalu.
Jak prawidłowo udokumentować pożyczkę prywatną?
Choć nie w każdym przypadku prawo wymaga od pożyczkobiorcy dokumentowania wpływu, zdecydowanie warto zadbać o potwierdzenie.
Przelew czy gotówka – co bezpieczniejsze?
Z punktu widzenia prawa, zdecydowanie bezpieczniejszą formą przekazania pieniędzy jest przelew. Jeśli to możliwe, zadbaj o to, aby pożyczkodawca wypłacił pieniądze właśnie w takiej formie.
Jeśli nie jest to możliwe, pokwituj odbiór gotówki i poproś pożyczkodawcę o potwierdzenie podpisem jej przekazania.
Jak zachować dowody na potrzeby kontroli skarbowej?
Zgodnie z zapisami Kodeksu Cywilnego zachowania formy dokumentowej wymaga wyłącznie umowa pożyczki, której wartość przekracza tysiąc złotych. Dla bezpieczeństwa obu stron umowę w formie dokumentowej warto zawrzeć bez względu na kwotę.
Jako pożyczkobiorca powinieneś dysponować jej kopią.
Warto zachować także potwierdzenie wpływu środków na konto bankowe, potwierdzenie wysłania deklaracji PCC-3 oraz uiszczenia podatku PCC (oczywiście, jeśli pożyczka podlegała zgłoszeniu i opodatkowaniu).
Artykuł powstał we współpracy z Vivigo.