Wszystkie 16 inspektoratów Inspekcji Handlowej w 2024 r. skontrolowało rzetelność obsługi konsumentów oraz prawidłowość uwidaczniania cen w 626 lokalach gastronomicznych działających w systemie otwartym, oferujących dania na miejscu i na wynos – małe lokale gastronomiczne, restauracje, lokale typu fast food, bary mleczne, smażalnie ryb.
Na skróty
- Nieprawidłowości w lokalach gastronomicznych stwierdzono 469 na 626 przedsiębiorców, co daje 75%.
- Nieprawidłowe prezentowanie cen stwierdzono w 354 na 626 lokali, co daje 56,5%.
- Nielegalizowane wagi stwierdzono w 143 na 626 lokali, co daje 22,8%.
- Nierzetelność obsługi stwierdzono w 110 na 626 lokali, co daje 17%.
- Naruszenie ustawy o wychowaniu w trzeźwości stwierdzono w 81 na 498 lokali, co daje 16,3%.
- Użycie innego składnika niż w menu stwierdzono w 65 na 614 lokali, co daje 10,6%.
- Brak opłat za jednorazowe opakowanie stwierdzono w 43 na 527 lokali, co daje 8,2%.
- Naruszenie ustawy o ochronie zdrowia stwierdzono w 48 na 622 lokali, co daje 7,7%.
Wykaz lokali, w których stwierdzono nieprawidłowości:
Tło kontroli
Inspekcja Handlowa każdego roku przeprowadza kontrole w placówkach gastronomicznych – zarówno planowe, jak i doraźne, wynikające np. z sygnałów z rynku.
W ramach kontroli sprawdzono czy przedsiębiorcy:
- rzetelnie obsługują konsumentów,
- prawidłowo uwidaczniają ceny,
- używają legalizowanych wag,
- pobierają opłaty za produkty jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych,
- zamieszczają wymagane informacje o szkodliwości spożywania napojów alkoholowych i zakazie palenia wyrobów tytoniowych.
Wyniki kontroli
1. Nieprzestrzeganie przepisów o uwidacznianiu cen wykryto w 354 przypadkach – 56,5% skontrolowanych lokali:
- brak informacji o gramaturze/ilości potrawy lub napoju w cenniku/menu,
- brak cennika/menu,
- różnica na niekorzyść konsumenta między ceną uwidocznioną przy towarze lub w menu a pobraną w kasie.
2. Stosowanie nielegalizowanych przyrządów pomiarowych stwierdzono w 143 miejscach – 22,8% skontrolowanych lokali.
3. Przedsiębiorcy używali przyrządów pomiarowych bez aktualnych cech legalizacji lub odmierzali porcje tzw. wagami domowymi – niepodlegającymi prawnej kontroli metrologicznej, które nie mogą być używane do odważania porcji.
4. Nierzetelną obsługę konsumentów stwierdzono w 110 przypadkach – 17% skontrolowanych lokali.
Nieprawidłowości te dotyczyły głównie wydania za małej porcji w stosunku do deklarowanej
w menu, przykłady:
- 156 g mniej frytek – 8,32 zł na niekorzyść klienta,
- 65 g mniej sałatki cezar z kurczakiem – 7,96 zł na niekorzyść klienta,
- masa burgera mniejsza o 78 g.
5. Użycie do przygotowania dania innego składnika niż wymieniony w menu stwierdzono w 65 na 614 przypadków – 10,6% skontrolowanych lokali.
Najczęściej podmieniano produkt objęty ochroną jako chroniona nazwa pochodzenia – było tak w 35 przypadkach, przykłady:
- ser feta – ser typu feta, np. „Favita”,
- oscypek – rolada ustrzycka lub inny ser wędzony,
- parmezan – tańsze sery dojrzewające,
- szynka parmeńska – inne rodzaje szynki dojrzewającej,
- sok porzeczkowy czy ananasowy – nektar lub napój z tych owoców,
- śmietana – miks tłuszczowy,
- filet z soli – filet z limandy żółtopłetwej,
- wołowina – drobno rozdrobiony, mrożony wyrób wołowo-drobiowy.
6. Niepobranie opłaty za produkty jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych stwierdzono w 43 na 527 lokali – 8,2% skontrolowanych.
Sprawdzono, czy lokale prowadzące sprzedaż napojów alkoholowych przestrzegają przepisów ustawy o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi.
- Nieprawidłowości stwierdzono w 81 z 498 miejsc – 16,3%.
- Na ogół brakowało wywieszek informujących o szkodliwości spożywania napojów alkoholowych.
Nieprzestrzeganie przepisów ustawy o ochronie zdrowia przed następstwami używania tytoniu i wyrobów tytoniowych stwierdzono w 48 placówkach gastronomicznych na 622 skontrolowane – 7,7% – brakowało wymaganych informacji dotyczących zakazu palenia wyrobów tytoniowych lub zamieszczono niepełne informacje.
Efekty kontroli
- Wystąpienia pokontrolne do właścicieli placówek nakazujące podjęcie działań zmierzających do usunięcia stwierdzonych nieprawidłowości.
- 163 decyzje o karach na łączną kwotę 177 750 zł w związku z nieprawidłową informacją o cenach.
- 110 mandatów karnych na łączną kwotę 17 700 zł na osoby odpowiedzialne za popełnienie wykroczeń i 55 wniosków do sądów rejonowych o ukaranie sprawców wykroczeń.
- Informacje o nieprawidłowościach przekazane zgodnie z właściwościami: 23 do Inspekcji Jakości Handlowej Artykułów Rolno-Spożywczych, 16 do urzędów miar, 4 do Państwowej Inspekcji Sanitarnej, 2 do organów wydających zezwolenia na sprzedaż napojów alkoholowych.
- 23 sprawy (dotyczące np. win bez akcyzy) przekazane Krajowej Administracji Skarbowej.
- 4 zawiadomienia do prokuratury o podejrzeniu popełnienia przestępstwa w związku z naruszeniem przepisów ustawy o wychowaniu w trzeźwości.
Porady dla przedsiębiorców
- W przypadku działalności gastronomicznej ceny oferowanych potraw, wyrobów i innych usług muszą być umieszczone w cenniku, który zawiera również pełne nazwy potraw oraz określenie ich ilości.
- Konsument powinien otrzymać cennik przed złożeniem zamówienia, a dodatkowo cennik powinien być wywieszony w miejscu ogólnodostępnym wewnątrz lub na zewnątrz lokalu.
- Pamiętaj o uwidacznianiu gramatury oferowanych potraw i napojów w cenniku. Gramatura musi uwzględniać ubytki surowców w trakcie obróbki – dlatego powinna dotyczyć ilości po przygotowaniu potrawy do spożycia.
- Nie zastępuj deklarowanych składników innymi – to wprowadzanie konsumentów w błąd. Każdą zmianę musisz uzgodnić wcześniej z konsumentem.
Porady dla konsumentów
- Cennik w każdym lokalu gastronomicznym powinien być w miejscu ogólnodostępnym dla klientów – wewnątrz lub na zewnątrz lokalu, musi zawierać zarówno gramaturę, jak i cenę za dany produkt.
- Serwowanie potraw niezgodnych z opisem w karcie menu – szczególnie zamiana składnika spowodowana np. chwilowym brakiem produktu – jest niedopuszczalna bez zgody konsumenta. Każda zmiana bez wcześniejszego poinformowania klienta podlega reklamacji.
- Zasady doliczania kosztów obsługi powinny być jasne i podane przed złożeniem zamówienia – może być np. tekst w menu lub ustna informacja od kelnera.
- Cena na paragonie musi być zgodna z podaną w cenniku – zastrzeżenia od razu wyjaśnij
z przedsiębiorcą.
- Nierzetelną obsługę oraz nieprawidłowości dotyczące cennika można zgłosić bezpośrednio do właściwego wojewódzkiego inspektoratu Inspekcji Handlowej.
- Niewłaściwe warunki sanitarne w lokalu oraz ewentualne zatrucie pokarmowe zgłoś do miejscowej stacji sanitarno-epidemiologicznej. Niewłaściwą jakość serwowanych potraw zgłoś
do bezpośrednio do właściwego wojewódzkiego inspektoratu Inspekcji Jakości Handlowej Artykułów Rolno-Spożywczych (IJHARS) lub Głównego Inspektoratu Jakości Handlowej Artykułów Rolno-Spożywczych (GIJHARS).
źródło: mat. prasowe, opracowanie: Agata Drynko