Ponad 100 zawiadomień o podejrzeniu popełnienia przestępstwa nielegalnej reklamy i promocji napojów alkoholowych [WYWIAD]

Ponad 100 zawiadomień o podejrzeniu popełnienia przestępstwa nielegalnej reklamy i promocji napojów alkoholowych [WYWIAD]
Kto i w jaki sposób może walczyć z reklamami alkoholu w telewizji oraz digitalu? Czy przepisy dotyczące reklamowania alkoholu online powinny zostać zaostrzone? Między innymi na te pytania odpowiada dr n. społ. Marta Zin-Sędek, główna specjalistka w Dziale Badań, Monitorowania i Współpracy Międzynarodowej z KCPU. Sprawdź wywiad.
O autorze
3 min czytania 2024-08-06

Temat alkoholu to nie tylko problem, który dotyczy osób pełnoletnich. Doświadczenia z napojami alkoholowymi mają już dzieci oraz młodzież w wieku szkolnym. Alkohol spożył już niemal co piąty uczeń klas szóstych szkół podstawowych (16-18 proc.) i niemal dwie trzecie uczniów klas pierwszych szkół ponadpodstawowych (60-62 proc.). Takie wyniki dało badanie przeprowadzone w dwóch społecznościach lokalnych miast: Grudziądzu oraz Włocławku. 

Problem nie jest pomijany. Przykładowo, w lipcu br., odbyła się debata, którą zorganizowała Komisja Ekspertów ds. Zdrowia przy Rzeczniku Praw Obywatelskich. Rozmawiano na niej o konsekwencjach zdrowotnych, społecznych oraz rodzinnych problemu alkoholowego w kontekście polityki państwa.

Kto i w jaki sposób może walczyć z reklamami alkoholu w telewizji oraz digitalu? Czy przepisy dotyczące reklamowania alkoholu online powinny zostać zaostrzone? Między innymi na te pytania odpowiada dr n. społ. Marta Zin-Sędek, główna specjalistka w Dziale Badań, Monitorowania i Współpracy Międzynarodowej z Krajowego Centrum Przeciwdziałania Uzależnieniom.

Jak wyglądają statystyki spożywania alkoholu przez dzieci i młodzież?

Z badań Fundacji CBOS pt. „Młodzież” (uczniowie ostatnich klas szkół ponadpodstawowych), realizowanych od prawie dwudziestu lat, we współpracy z Krajowym Centrum Przeciwdziałania Uzależnieniom, wynika, że w 2021 r., podobnie jak we wcześniejszych pomiarach, napoje alkoholowe okazały się najbardziej rozpowszechnioną substancją psychoaktywną wśród młodzieży szkolnej, po którą sięgano częściej niż po papierosy czy narkotyki.

LinkedIn logo
Na LinkedInie obserwuje nas ponad 100 tys. osób. Jesteś tam z nami?
Obserwuj

W ciągu miesiąca poprzedzającego badanie w 2021 roku, 66 proc. (w 2018 roku było to 74 proc.) uczniów przynajmniej raz piło piwo, 62 proc. (podobnie jak w 2018 roku) – wódkę i inne mocne alkohole, a 37 proc. (w 2018 roku było to 43 proc.) – wino. W porównaniu z poprzednim pomiarem nastąpił spadek wskaźników dotyczących picia piwa oraz wina.

Natomiast, według wyników ostatniej edycji europejskiego badania ESPAD (European School Survey Project on Alcohol and Other Drugs) z 2019 roku, prowadzonego na reprezentatywnej grupie młodzieży szkolnej w wieku 16 lat, odsetek uczniów w Polsce, którzy pili alkohol w ciągu ostatnich 30 dni, wyniósł 47 proc. W ostatniej edycji badania, Polska znalazła się w samym środku zestawienia, razem z Hiszpanią, Gruzją i Łotwą, w których to krajach, wartości odnotowane są takie same, jak średnia badania ESPAD, czyli 47 proc.

Słuchaj podcastu NowyMarketing

Patrząc na wskaźniki spożywania alkoholu przez młodzież w wieku szkolnym w ciągu ostatnich 30 dni, warto zauważyć pozytywną tendencję spadkową, którą obserwujemy od czasu najwyższej odnotowanej wartości, osiągniętej w 2003 roku.

NowyMarketing logo
Mamy newsletter, który rozwija marketing w Polsce. A Ty czytasz?
Rozwijaj się

Więcej informacji na ten temat można znaleźć w publikacji „Raport 2023. Uzależnienia w Polsce”.

Czy jako KCPU mają Państwo w planach kampanię antyalkoholową czy antyvapingową (np. tak, jak to miało miejsce w przypadku Australii)?

W 2023 roku realizowana była Ogólnopolska kampania mająca na celu wzrost wiedzy osób dorosłych na temat negatywnego wpływu alkoholu na zdrowie człowieka (fizyczne i psychiczne), a treści dostępne są na stronie.

Ponadto, materiały edukacyjne można znaleźć na innych portalach edukacyjno-informacyjnych wspieranych przez KCPU, takich jak:

  • www.niebotak.pl,
  • www.ciazabezalkoholu.pl,
  • www.bezchemiinadrodze.pl,
  • www.madraochrona.pl,
  • www.dopalaczeinfo.pl,
  • www.krzywoweszlo.pl,
  • www.startegiejst.pl.

Jeśli chodzi o wyroby tytoniowe to nie znajdują się one w obszarze zadań Krajowego Centrum Przeciwdziałania Uzależnieniom.

W jaki sposób KCPU walczy z reklamami alkoholu w TV, ale także w digitalu?

KCPU (dawniej PARPA) w ciągu ostatnich dziesięciu lat złożyła ponad 100 zawiadomień o podejrzeniu popełnienia przestępstwa nielegalnej reklamy i promocji napojów alkoholowych. Większość z tych zawiadomień odnosiła się do reklam w Internecie (w większości na portalach społecznościowych typu Facebook i Instagram), ale także w prasie (czasopisma, dzienniki, gazety) oraz w telewizji.

Ponadto, stale edukujemy samorządy lokalne (konferencje, szkolenia, publikacje), aby również reagowały na przypadki nielegalnej reklamy w swoich społecznościach lokalnych i zgłaszały takie przypadki do organów ścigania (Policja, prokuratura).

Czy w planach jest wprowadzenie zmian przepisów dotyczących reklam online, w których promowany jest alkohol?

KCPU od lat wskazuje na konieczność zaostrzenia przepisów dotyczących reklamy i promocji napojów alkoholowych, zwracając się z tym przede wszystkim do Ministerstwa Zdrowia, jako organu nadrzędnego dla KCPU. Podnosimy przede wszystkim skuteczność całkowitego zakazu marketingu alkoholu, ale także postulujemy, np. o rozważenie możliwości wydłużenia godzin zakazu reklamy napojów alkoholowych w telewizji (z godziny 20:00 na 22:00). 

O rozmówczyni:

dr n. społ. Marta Zin-Sędek

Główna specjalistka w dziale badań, analiz i współpracy międzynarodowej w Krajowym Centrum Przeciwdziałania Uzależnieniom, wcześniej w Państwowej Agencji Rozwiązywania Problemów Alkoholowych. Zajmuje się prowadzeniem badań i analizą danych z zakresu problematyki alkoholowej, od lat jest koordynatorką badania „KCPU G1 Działalność samorządów lokalnych w zakresie profilaktyki i rozwiązywania problemów alkoholowych”.

PS Jak na przestrzeni lat zmieniło się podejście Polaków do alkoholu [BADANIE]

Ponad 85 proc. Polaków uważa, że alkohol można pić odpowiedzialnie, uzasadniając, że wszystko jest dla ludzi – o ile zachowujemy umiar, jak wynika z badania „Kultura picia w Polsce – co o sobie myślimy?”, przeprowadzonego przez SW Research na zlecenie Związku Pracodawców Polski Przemysł Spirytusowy, który zainicjował właśnie nową odsłonę kampanii edukacyjnej „Jeśli % to tylko kulturalnie”.