Zdjęcie royalty free z Fotolia
Nieznajomość mechanizmów wyceny materiałów filmowych jest bowiem powszechną bolączką, a kwestia ta jest najczęściej poruszanym przez naszych klientów tematem podczas spotkań. Ten poradnik jest próbą rozprawienia się raz na zawsze z tym trudnym problemem. Jego źródłem jest ogromna złożoność elementów składających się na wycenę realizacji filmowej. Postanowiłam je zatem pogrupować i podpowiedzieć Ci, jak do tematu podejść strategicznie. Nie odpowiem jednoznacznie w tym tekście na pytanie o koszt określonej produkcji. Mam jednak nadzieję, że pomogę Ci nie tylko w doborze pewnych rozwiązań, ale i pokaże do jakich firm powinieneś zgłaszać się z prośbą o wycenę realizacji. W takim razie zaczynamy:
Zobacz również
1. Koncepcja oraz scenariusz
Ten etap jest jednym z najprostszych w kontekście wyceny. Są tu tylko dwa możliwe warianty. Możesz dostarczyć firmie realizującej materiał video swój scenariusz lub zlecić jej jego stworzenie. W obu przypadkach wydarzy się jeszcze jedna rzecz, którą firma realizująca zlecenie wykona, a o czym możesz nie wiedzieć. Aby móc zrealizować pełną wycenę na podstawie scenariusza, filmowcy tworzą scenopis. Jest on niezbędny do wykonania zdjęć. Czym jest ten tajemniczo brzmiący element? To nic innego jak techniczny opis wykonywanych zdjęć, kadrów oraz wykorzystania scenografii i aktorów na planie. Jeśli masz gotowy scenariusz, dobra i świadoma agencja video stworzy do niego scenopis i będzie on wliczony w koszt produkcji. Małe firmy czy osoby zajmujące się – jak to określamy w naszej branży – video-rejestracją, często realizują zlecenie bez żadnego scenariusza. Koszt stworzenia przez agencję video koncepcji, scenariusza oraz scenopisu może się wahać od kilkuset do kilku tysięcy złotych.
2. Czas trwania oraz miejsce realizacji zdjęć
#NMPoleca: Jak piękny design zwiększa konwersję w e-commerce? Tips & Tricks od IdoSell
Scenopis oraz wymagania klienta będą podstawą do określenia ilości dni potrzebnych do realizacji zdjęć filmowych. W branży video precyzyjnie określenie czasu trwania konkretnych ujęć jest niezmiernie trudne. O ile web developer jest w stanie liczyć swój czas pracy w godzinach, gdyż jego praca jest bardzo często zależna tylko od niego, w produkcji video zdjęcia realizowane są we współpracy z kilkoma osobami. Najczęściej przyjmowanym modelem kalkulacji jest model oparty o koszt dnia zdjęciowego. Wartość realizacji wycenia się w zależności od ilości operatorów oraz osób niezbędnych do wykonania projektu. Jeśli plan zdjęciowy wymaga organizacji dłuższego wyjazdu, należy się liczyć z powiększeniem budżetu o koszty dojazdu i noclegu ekipy filmowej. Na czas realizacji zdjęć do filmu oczywiście ma wpływ także aura. Realizacja zdjęć jest jedną z najdroższych składniowych całego budżetu produkcji filmowej. Koszt realizacji jednego dnia zdjęciowego średniej wielkości to około dwóch do pięciu tysięcy złotych.
Słuchaj podcastu NowyMarketing
3. Aktorzy
Brak potrzeby zatrudniania aktorów upraszcza proces produkcji. Może się bowiem zdarzyć, że realizujemy film bez udziału ludzi lub film, w którym grają pracownicy firmy (bardzo ważne, aby w takiej sytuacji pamiętać o uzyskaniu zgód na wykorzystanie wizerunku). Gdy decydujesz się na zatrudnienie aktorów, musisz liczyć się z koniecznością przeprowadzenia żmudnego procesu castingów. Możesz zadanie to scedować na profesjonalną agencję. Jest to jednak kosztowne rozwiązanie i jeśli budżet nie pozwala nam na działanie z rozmachem, możemy aktorów spróbować zrekrutować samodzielnie. Bardzo pomocne są w tym celu grupy na Facebook’u, gdzie aktorzy z mniejszym doświadczeniem szukają nowych wyzwań. Zdarzało nam się też poprzez kanały klienta informować, że szukamy chętnych. Realny, oddany klient marki jako jej twarz jest zawsze dobrym rozwiązaniem. Jeśli zdecydujesz się na działanie poprzez agencję – to wówczas koszt jednego dnia zdjęciowego profesjonalnego aktora wyniesie od kilku do nawet kilkudziesięciu tysięcy złotych (bywają i takie projekty, w których wynagrodzenie za wykorzystanie wizerunku to liczby z pięcioma zerami). Zatrudnienie do produkcji aktorów na własną rękę pozwala na miękkie negocjacje cenowe. Pamiętaj, by w umowie z agencją video zapewnić pozyskanie zgód na wykorzystanie wizerunku. Jeśli wybrana przez Ciebie agencja nie ma doświadczenia w tym obszarze, tutaj znajdziesz porady, jak ustrzec się problemów z wykorzystaniem wizerunku.
4. Scenografia i organizacja planu zdjęciowego
W momencie tworzenia scenariusza i scenopisu wyłania się zarys elementów niezbędnych do zrealizowania zdjęć filmowych. Na tym etapie planowania trzeba odpowiedzieć sobie na pytanie, czy scenariusz zakłada realizację zdjęć w pomieszczeniach lub na terenie prywatnym, które wymagają wynajęcia czy uzyskania uprzedniej zgody na wykorzystanie podczas produkcji. Musimy także zaplanować takie działania jak zapewnienie np. rekwizytów (bardzo często można je wypożyczyć) czy podestów dla kamer. Często organizacja planu może być zrealizowana bezkosztowo. Jeśli w filmie grają aktorzy będziesz potrzebować stylisty oraz profesjonalnego makijażu. Tu także trudno o precyzję na etapie planowania. Dobrze jest zatem przyjąć kwotę uśrednioną, np. 500 zł na aktora.
5. Sprzęt video
Film możemy dziś nakręcić nawet telefonem. Oczywistym jest jednak fakt, że jakość produkcji będzie w dużym stopniu zależna od sprzętu, jakiego użyjesz do realizacji zdjęć. Ponieważ laikowi bardzo trudno jest zrozumieć techniczne niuanse realizacji filmu, zawsze doradzam klientom, aby znaleźli kilka przykładów filmów czy ujęć, które spełniają ich oczekiwania. Jest mi wtedy łatwiej ocenić, jakie zaplecze sprzętowe należy przygotować dla osiągnięcia odpowiedniego efektu. Mniejsze agencje video dysponują często podstawowym sprzętem video, nie zawsze jest bowiem potrzeba realizacji filmu z najwyższej półki. Jeśli jednak chcesz, aby twój film był „pro” – musisz postawić na wielorakość obiektywów, dobre kamery czy specjalistyczny sprzęt do zdjęć w ruchu, z powietrza czy pod wodą. Dlatego niezmiernie ważnym jest, abyś sprawdził, jakim sprzętem dysponuje agencja video przed jej wyborem.
6. Montaż i postprodukcja
Montaż filmu może trwać kilka godzin, jednak zazwyczaj jest to proces długotrwały. Samo ułożenie ujęć w całość tak, by oddać koncepcję jest tylko początkiem. Często postprodukcja filmu trwa dłużej niż jego montaż. Ten element wyceny jest dla agencji prostszy. Koszt montażu i postprodukcji jest liczony w roboczo-godzinach. Jedna godzina montażu czy postprodukcji to od stu do trzystu złotych.
7. Efekty specjalne, animacje
Decyzja o wkomponowaniu w produkcję video elementów animacyjnych czy efektów specjalnych podnosi znacznie czas realizacji projektu i jego koszty. Wiele efektów można wykonać za pomocą komputera ze specjalistycznym oprogramowaniem. W wyjątkowych przypadkach przy dużych produkcjach może wystąpić potrzeba wynajęcia studia z greenbox’em. Animacje wyceniane są w zależności od długości trwania i stopnia skomplikowania. Na szczęście większość komercyjnych filmów dla marek nie wymaga realizacji wysokobudżetowych efektów. W rezultacie koszt takich działań to kilkuset do kilku tysięcy złotych.
8. Audio
Włodek Markowicz powiedział kiedyś w jednym ze swoich materiałów video, że audio jest dla niego ważniejsze od obrazu. To bardzo rzadkie podejście w branży filmowej. Na pewno nieraz zdarzało Ci się oglądać polski film i nie słyszeć, co mówią do siebie aktorzy. W branży marketingowej dźwięk jest traktowany po macoszemu. Najczęstszym przypadkiem jest sytuacja, w której do obrazu dobierany jest utwór i już. Prawda jest jednak taka, że warstwa audio może albo dopełnić wizję, albo zupełnie ją położyć na łopatki. Więc jak o robimy? Zaczynamy od dobrej rejestracji dźwięku podczas realizacji zdjęć. Potem dobieramy lub komponujemy podkład muzyczny. Wariant, w którym korzystamy z bazy muzycznej, jest tańszy. Jeśli jednak twój film ma być wyjątkowy, autorski podkład muzyczny może w tym pomóc. Następnie w zależności od brief’u i scenariusza pojawia się kwestia lektora. Świetny lektor „robi film”, czego wspaniałym przykładem jest Krystyna Czubówna, która w zasadzie wszystkim widzom kojarzy się z filmami przyrodniczymi. W Polsce istnieje kilka dużych baz głosów, dzięki którym możliwe jest odpowiednie dobranie lektora do klimatu produkcji. Ostatnim elementem w działaniach audio jest udźwiękowienie filmu przy wykorzystaniu dźwięku zarejestrowanego podczas realizacji zdjęć czy też dźwięku z baz dźwiękowych oraz mastering audio filmu. Koszt udźwiękowienia filmu waha się od pięciuset do tysiąca pięciuset złotych. W przypadku decyzji o kompozycji autorskiego podkładu muzycznego, koszt audio może znacznie wzrosnąć. Wykorzystanie utworu z bazy czy głosu lektora podlega osobnej wycenie w zależności od pól eksploatacji filmu. Ale o tym już w punkcie poniżej.
9. Przekazanie praw autorskich i licencje w filmie
Na etapie podpisywania umowy z agencją video dookreślane są tzw. pola eksploatacji filmu. Jest to bardzo ważny element umowy, gdyż określa on, w jaki sposób klient może wykorzystać produkcję filmową. Zakres pól eksploatacji filmu wpływa na koszt licencji na muzykę oraz głos lektora, a także koszt odsprzedaży praw autorskich do produkcji. Im szerszy zakres pół eksploatacji, tym wyższa cena. Dla przykładu koszt licencji na muzykę czy głos lektora przy wykorzystaniu filmu tylko w Internecie to zazwyczaj kwota kilkuset złotych. Koszt wykorzystania tego samego głosu czy podkładu muzycznego w telewizji ogólnopolskiej rośnie do przedziału od kilku do kilkunastu tysięcy złotych. Niezbędne jest zatem, już na wczesnym etapie przygotowywania produkcji, określenie podstawowych kanałów dystrybucji filmu.
10. Dystrybucja
Jeśli spotkałeś się kiedykolwiek z określeniem video marketing to już zapewne wiesz, że marketing XXI wieku wykroczył dawno poza sferę działań po omacku i sama produkcja materiału video to nie wszystko. Nawet jeśli masz najlepszy film na świecie, ale nikt go nie zobaczy, to twój budżet został, najprościej mówiąc, „przepalony”. Dlatego tak ważne jest, aby przed przystąpieniem do działań w zakresie produkcji filmowej, stworzyć strategię video-marketingową. Pozwoli ona określić cele, zbadać aktywność konkurencji w zakresie działań video i określić kanały, jakimi chcesz dystrybuować materiał video. O tym, jak stworzyć skuteczną strategię video-marketingową, dowiecie się już niebawem, w kolejnym tekście.