Dr Marcin Napiórkowski – semiotyk kultury z Uniwersytetu Warszawskiego – zwraca uwagę na fakt, że żyjemy w epoce pamięci. – Wspólny namysł nad przeszłością, jej celebracja, a nawet spory o nią pełnią dziś kluczową rolę w procesach identyfikacji społecznej. Przedstawiane tu badania dostarczają interesującego wglądu w zbiorową pamięć Polaków. Przeprowadzone zostały w przededniu setnej rocznicy odzyskania niepodległości, w roku przesyconym upamiętnieniami, a więc sytuacji, gdy gorączka pamięci silniej jeszcze niż zwykle daje o sobie znać. – mówi dr Napiórkowski.
Odzyskanie przez Polskę niepodległości oraz wstąpienie Polski do Unii Europejskiej to zdaniem respondentów najważniejsze wydarzenia, mające wpływ na rozwój polityczny naszego kraju w ostatnim stuleciu (kolejno 32 proc. i 31 proc. wskazań). Co czwarta osoba za znaczący uznała wybór Karola Wojtyły na papieża i zakończenie II wojny światowej. Wstąpienie do Unii Europejskiej uznane zostało również przez ankietowanych za wydarzenie o dużym znaczeniu gospodarczym – według 63 proc. respondentów to właśnie ta decyzja miała największy wpływ na rozwój polskiej gospodarki.
Zobacz również
– Pierwsze miejsce zajęte przez odzyskanie niepodległości nie jest zaskoczeniem. Niepodległość jest dominantą polskiej pamięci zbiorowej – ostateczną miarą, którą przykłada się do wszystkich wydarzeń i postaci, oceniając ich wartość dla Polski. Warto natomiast zwrócić uwagę na wagę, jaką Polacy przywiązują do wstąpienia do Unii Europejskiej. Pokazuje to naszą tendencję do nadawania wyższej rangi wydarzeniom mniej odległym w czasie, których skutków doświadczaliśmy osobiście. – twierdzi dr Napiórkowski.
Odzyskanie przez Polskę niepodległości to wydarzenie, któremu większe znaczenie polityczne przypisują osoby z wyższych kategorii wiekowych (38 proc. w grupie 60 lat i więcej, i 27 proc. w grupie 16-29 lat). Podobnie jest w przypadku wstąpienia naszego kraju do Unii Europejskiej (38 proc. i 29 proc.). Im młodsi badani, tym mniejsze znaczenie miał dla nich wybór Karola Wojtyły na papieża w 1978 roku (20 proc. wskazań w grupie 16-29 lat, 21 proc. w grupie 30-39, 25 proc. w grupie 40-49, 29 proc. – 50-59 i 33 proc. – 60 i więcej).
![#PrzeglądTygodnia [30.03-05.04]: marki na prima aprilis, prozwierzęce kampanie, moda kolejny raz spotkała się z kinem](https://nowymarketing.pl/wp-content/uploads/2024/04/przeglad-tygodnia-26-05-142x0-c-default.jpg)
Dr Marcin Napiórkowski zwraca jednak uwagę na kilka interesujących prawidłowości, które wyłaniają się z wyników badania. Zdaniem eksperta największe zaskoczenie dotyczy tego, że – wbrew obiegowej opinii – pamięć raczej łączy niż dzieli Polaków. Dla wszystkich kategorii stosunkowo niewielkie okazywały się różnice wynikające z wieku, wykształcenia, miejsca zamieszkania, a nawet poglądów politycznych. Mniejsze niż można się było spodziewać jest zwłaszcza znaczenie tzw. „przeżyć pokoleniowych”. Choć w poszczególnych kategoriach rysują się różnice pomiędzy grupami wiekowymi, to nie prowadzą one do stworzenie zupełnie oddzielnych wspólnot pamięci.
Słuchaj podcastu NowyMarketing
Sto lat niepodległości to również cała galeria postaci, które miały wpływ na kształt dzisiejszej Polski, zarówno w wymiarze politycznym, jak i gospodarczym. Wśród nich, zdaniem ankietowanych, znaczącą rolę odegrali Lech Wałęsa (32 proc. wskazań), Jan Paweł II (31 proc.), Józef Piłsudski (28 proc.), Leszek Balcerowicz (15,9 proc.) oraz Donald Tusk (13,9 proc.)
Warto także zwrócić uwagę na wysoką pozycję Leszka Balcerowicza. Nazwisko autora reform gospodarczych okresu transformacji jest dziś symbolem trudnego przełomu, ale równie chętnie wynoszonym na sztandary przez zwolenników transformacji, co przez jej krytyków. Wysokie pozycje Wałęsy i Balcerowicza pokazują, jak bardzo Polacy wciąż żyją dziś czasami transformacji ustrojowej, jak silnie spierają się o jej przebieg, jak głębokie jest wśród nich poczucie, że to właśnie transformacja jest wydarzeniem, które decyduje o ich obecnej sytuacji.
Wśród tych, którzy zdaniem Polaków zasługują na uznanie i wyróżnienie, znalazło się wiele postaci, których dokonania na przestrzeni ostatnich dekad wywarły znaczący wpływ na rozwój naszego kraju w wielu dziedzinach. W badaniu przeprowadzonym przez telewizję HISTORY zapytano również o tych, którzy w ciągu ostatniego stulecia wywarli największy wpływ na polską naukę, literaturę, film i sport.
Uznanie dla wkładu w rozwój polskiej nauki, zdaniem ankietowanych, należy się dwukrotnej laureatce Nagrody Nobla, Marii Skłodowskiej-Curie, na którą wskazała ponad połowa respondentów. W odpowiedzi na pytanie dotyczące postaci, które wywarły największy wpływ na polską literaturę, poezję i reportaż w ciągu ostatniego stulecia ponad 30 proc. ankietowanych na pierwszym miejscu wskazało Wisławę Szymborską. Za najbardziej znanego i wpływowego twórcę polskiego kina ponad 50 proc. badanych uznało Andrzeja Wajdę. Szczególne miejsce Andrzeja Wajdy w panteonie polskiego kina potwierdzają również wybory najlepszych produkcji filmowych ostatnich dekad. Wśród najważniejszych filmów minionego stulecia na pierwszym miejscu znalazł się „Katyń” (16 proc. wskazań). Sportowcem, który miał największy wpływ na polski sport ostatnich dekad jest Adam Małysz – tak uznało 46 proc. badanych.
– Przyglądając się odpowiedziom respondentów można odnieść wrażenie, że Polacy mają dość krótką pamięć. W zbiorowej wyobraźni najsilniej odcisnęły się wydarzenia niedawne lub wyraźnie przypomniane w przestrzeni publicznej w ciągu ostatnich lat. Istotne znaczenie w uniformizacji pamięci Polaków mają media, największą rolę przypisać należałoby jednak szkole. Program szkolny odbija się wyraźnie we wszystkich kategoriach – konkluduje Napiórkowski.
2018 rok upływa pod znakiem obchodów setnej rocznicy odzyskania przez Polskę niepodległości. To również rok, w którym rozważamy, które z wydarzeń ostatniego stulecia miały największy wpływ na obecny kształt naszego kraju. Poza opiniami ekspertów, niezwykle ważny jest głos społeczeństwa, bo to ono, przez pryzmat swoich doświadczeń, ocenia ich wymierne znaczenie. Doceniając siłę tego głosu, telewizja HISTORY z okazji 100. rocznicy odzyskania przez Polskę niepodległości, realizuje kampanię „Piękny wiek”. Jej częścią jest raport badawczy, zrealizowany przez SW Research Agencję Badań Rynku i Opinii, którego celem było wyłonienie wydarzeń i postaci minionego wieku, mających znaczący wpływ na obraz dzisiejszej Polski.