22 stycznia 2024 r. w Dzienniku Urzędowym UE opublikowano unijne rozporządzenie dotyczące opakowań i odpadów opakowaniowych, znane jako PPWR (Packaging and Packaging Waste Regulation). Wejdzie ono w życie 11 lutego 2025 r., a większość przepisów zacznie obowiązywać od 2026 r. Co to oznacza dla e-commerce i marketingu? Jakie obowiązki czekają sprzedawców i producentów opakowań?
Dlaczego powstało PPWR
Opakowania to jeden z głównych czynników zużycia surowców pierwotnych i produkcji odpadów. W 2022 r. w UE wytworzono prawie 186,5 kg odpadów opakowaniowych na osobę, z czego 36 kg stanowiły opakowania z tworzyw sztucznych. Właśnie dlatego Unia Europejska postanowiła zaostrzyć przepisy dotyczące projektowania, produkcji i utylizacji opakowań, stawiając na recykling i ograniczenie ilości odpadów.
Dyrektywa PPWR dotycząca opakowań i odpadów opakowaniowych znana jest branży nie od wczoraj. Pierwszy raz została przyjęta już ponad 30 lat temu (w 1994 roku) i o tamtej pory była wielokrotnie nowelizowana. Celem dyrektywy zawsze było ograniczenie negatywnego wpływu opakowań na środowisko, ale z ocen wyniknęło, że nie udało się osiągnąć założonych celów. Dlatego w 2022 roku Komisja Europejska zaproponowała rozporządzenie, które aktualizowało ramy prawne i zastępowało obowiązującą dyrektywę. Różnica między dyrektywą i rozporządzeniem jest taka, że rozporządzenie wprowadza przepisy odgórnie na wszystkie Państwa UE, a więc Polska nie musi implementować przepisów do prawa krajowego.
Kogo dotyczą nowe przepisy
PPWR wprowadza obowiązki na przykład dla wytwórców, dostawców opakowań, importerów, dystrybutorów, a więc realnie właściwie dla każdego podmiotu, który zajmuje się opakowaniami, w tym dla e-commerce.
Jak PPWR wpłynie na e-commerce
Jednym z celów PPWR jest ograniczenie ilości opakowań i zmniejszenie pustej przestrzeni w paczkach. To kluczowe założenia dla firm zajmujących się sprzedażą online. Inne przykładowe wymogi wynikające z PPWR to:
1. Maksymalny współczynnik pustej przestrzeni – 50%
Od momentu wejścia w życie przepisów (2026 r.) firmy e-commerce będą musiały zadbać, aby w paczkach nie było więcej niż 50% pustej przestrzeni. To oznacza koniec przesyłek w za dużych kartonach wypełnionych powietrzem czy zbędnymi wypełniaczami. Firmy, które nie dostosują się do tego wymogu, mogą spodziewać się kar finansowych.
2. Nowe oznakowania opakowań – obowiązkowe etykiety i kody QR
Od 2028 r. wszystkie opakowania wprowadzane na rynek muszą zawierać harmonizowane oznaczenia dotyczące ich składu i możliwości recyklingu. Oznaczenia będą musiały być czytelne, intuicyjne i zawierać piktogramy. Dla opakowań wielokrotnego użytku przewidziano dodatkowe wymagania: konieczne będzie umieszczenie kodów QR lub innych nośników cyfrowych informujących o ponownym użyciu i miejscach zwrotu opakowań.
3. Wpływ na user experience i branding
Firmy e-commerce i marki będą musiały dostosować swoje strategie opakowaniowe, co może wpłynąć na wizerunek i postrzeganie produktów przez klientów. Przywiązanie do ekologicznych standardów może stać się ważnym elementem komunikacji marketingowej i przewagą konkurencyjną, jednak trzeba również uważać na greenwashing, co jest zupełnie innym zagadnieniem. Z drugiej strony, nowe przepisy wymuszają redesign opakowań i mogą wpłynąć na koszty ich produkcji.
4. Nowe zasady dla opakowań jednorazowych
PPWR wprowadza zakaz stosowania niektórych formatów opakowań jednorazowych, np. opakowań z tworzyw sztucznych na świeże owoce i warzywa czy opakowań jednorazowych stosowanych w hotelach. Firmy dostarczające produkty w takich opakowaniach będą musiały dostosować się do nowych zasad.
Jakie obowiązki będą miały firmy
PPWR nakłada na przedsiębiorców kilka nowych wymogów. Oto kluczowe zmiany:
- minimalizacja opakowań – ograniczenie wagi i objętości opakowań,
- obowiązek recyklingu – opakowania muszą być projektowane tak, aby mogły zostać poddane recyklingowi,
- zawartość recyklatu – od 2030 r. opakowania będą musiały zawierać określoną minimalną ilość materiałów pochodzących z recyklingu – różnie w zależności od rodzaju opakowania,
- systemy kaucyjne – państwa członkowskie muszą wprowadzić obowiązkowe systemy zwrotu i selektywnej zbiórki opakowań.
Co grozi za brak dostosowania się do nowych przepisów
Państwa członkowskie, w tym Polska, do 2027 r. muszą wprowadzić system kar za naruszenie przepisów PPWR. Firmy, które nie spełnią wymagań dotyczących minimalizacji opakowań, stosowania określonych formatów opakowań czy systemów zwrotu, mogą zostać obciążone administracyjnymi karami pieniężnymi.
PPWR a marketing – co warto zrobić już teraz
Nowe regulacje dotyczące opakowań nie są tylko wyzwaniem – to także szansa na wzmocnienie ekologicznego wizerunku marki, pod warunkiem że działamy transparentnie, komunikujemy zgodnie z prawdą i informujemy konsumenta tylko o faktach. Poniżej prezentujemy kilka kluczowych działań, które warto podjąć już teraz.
- Dostosowanie opakowań – sprawdzenie, czy obecne opakowania spełniają wymogi PPWR i wdrożenie zmian przed wejściem w życie przepisów. Czasem takie działanie będzie wymagało całkowitego przeprojektowania opakowania, być może zmiany materiałów, co jest procesem długim i pracochłonnym.
- Zmiana strategii logistycznej – optymalizacja wielkości paczek i sposobu pakowania przesyłek.
- Inwestycja w systemy zwrotu – przygotowanie się na obowiązek uczestniczenia w systemach ponownego użycia opakowań.
- Śledzenie zmian w przepisach – regulacje będą wchodzić w życie stopniowo, dlatego kluczowe jest bieżące monitorowanie nadchodzących obowiązków. Dobrym rozwiązaniem może być także skorzystanie ze wsparcia merytorycznego wykwalifikowanego doradcy lub kancelarii prawnej.
- Obserwacja dobrych praktyk – obserwacja raportów i podręczników organizacji pozarządowych, instytucji i think tanków zajmujących się opakowaniami. Już teraz można znaleźć wiele interesujących materiałów dotyczących chociażby ekoprojektowania, które mogą pomóc dostosować się do nowych przepisów.
Podsumowanie
PPWR to ogromna zmiana, szczególnie dla firm zajmujących się e-commerce i firm z branży opakowaniowej ogółem. Nowe przepisy wymuszają bardziej ekologiczne podejście do pakowania, jednak należy pamiętać, że wymagania te są obowiązkiem i nie powinniśmy wykorzystywać konieczności dostosowania się do wymogów w celach jedynie budowania wizerunku.
Taka nieświadoma komunikacja może prowadzić do narażenia się na oskarżenie o greenwashing, a należy wspomnieć, że już niedługo będą nam grozić duże kary za takie praktyki. Co więcej, już teraz Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów prowadzi postępowania w tym zakresie.