Brak jest zwłaszcza możliwości swobodnego korzystania z cudzych znaków. Nikt rozsądny bez jakiejkolwiek zgody nie pokusiłby się już wykorzystać logo któregokolwiek ze znanych producentów odzieży sportowej, czy producentów AGD.
Jednak oprócz tak jednoznacznych przypadków naruszenia praw do tych znaków, nadal powszechna świadomość przedsiębiorców nie obejmuje szerokiego wachlarza problemów związanych z funkcjonowaniem znaków towarowych w obrocie gospodarczym, zwłaszcza istotnej konieczności ochrony własnego znaku, czy też bardziej skomplikowanych przypadków, gdy może dojść do naruszenia cudzego prawa do znaku.
Zobacz również
Aby zatem przybliżyć te kwestie należy przede wszystkim wskazać, że znakiem towarowym może być każde oznaczenie, które można przedstawić w sposób graficzny (w szczególności wyraz – jako zbiór liter, rysunek, ornament, kompozycja kolorystyczna, forma przestrzenna, w tym forma towaru lub opakowania, a także melodia lub inny sygnał dźwiękowy), jeżeli oznaczenie takie nadaje się do odróżnienia w obrocie towarów jednego przedsiębiorstwa od towarów innego przedsiębiorstwa. Katalog oznaczeń, które podlegają rejestracji jako znaki towarowe nie jest zamknięty. Do najpopularniejszych rodzajów znaków towarowych należą znaki słowne, graficzne oraz słowno-graficzne. Takim przykładem są wspomniane już wcześniej loga znanych producentów odzieży sportowej, które znajdują się na produkowanych przez nich ubraniach lub butach.
W założeniu ochrona znaków towarowych, która jest powszechnie uznawana za niezbędną, wiąże się z potrzebą zapewnienia konsumentowi gwarancji, iż towary oznaczone danym znakiem zostały wytworzone przez konkretnego producenta, którego towary można odróżnić od tych wytworzonych przez inne podmioty. W tym kontekście znak towarowy pozwala na nabycie towaru o stałej jakości oraz określonych cechach. Z drugiej strony znak towarowy jest zazwyczaj wytworem cudzej pracy i może być stosowany w celach reklamowych lub informacyjnych danego produktu.
W pierwszej kolejności należałoby zapewne się zastanowić w jaki sposób znaki towarowe są chronione i od kiedy taka ochrona obowiązuje, a ewentualnie następnie jak może dojść do naruszeń (ta tematyka w kolejnej części artykułu).
#NMPoleca: Jak piękny design zwiększa konwersję w e-commerce? Tips & Tricks od IdoSell
Zatem należy wskazać, że chociaż znak towarowy co do zasady istnieje niezależnie od działań prawnych, to w praktyce ważne jest uzyskanie tzw. prawa ochronnego, co odbywa się w formie wpisu do stosownych rejestrów, a wówczas takie prawo przysługuje jedynie takiemu podmiotowi (lub podmiotom wspólnie rejestrującym znak) rejestrującemu i jest chroniony w obrocie gospodarczym.
Słuchaj podcastu NowyMarketing
Aby uzyskać prawo ochronne w pierwszej kolejności należy sprawdzić, czy w ogóle dany znak może stanowić znak towarowy. Kwestią podstawową, ale często bardzo skomplikowaną, jest weryfikacja wspomnianej już zdolności odróżnienia w obrocie towarów przez dany znak i to zarówno co do zasady, jak i konkretnego produktu. Kolejną kwestią jest czy identyczny lub podobny znak nie jest już zarejestrowany. Można to sprawdzić na przykład w bazach Register Plus dla znaków towarowych i TMview.
Następnie należy wskazać, że istnieją bezwzględne przesłanki, które prowadzą do odmowy udzielenia prawa ochronnego. Odmowa ma miejsce m.in., gdy oznaczenie składa się wyłącznie z elementów, które weszły do języka potocznego lub są zwyczajowo używane w uczciwych i utrwalonych praktykach handlowych (np. bajgiel, kawa latte). Ponadto niedopuszczalne jest posługiwanie się oznaczeniami rodzajowymi lub opisowymi, które składają się wyłącznie z elementów mogących służyć w obrocie do wskazania w szczególności: rodzaju towaru, jego pochodzenia, jakości, ilości, wartości, przeznaczenia, sposobu wytwarzania, składu, funkcji lub przydatności. Czyli niemożliwe jest zastrzeżenie słownego znaku towarowego, który składa się jedynie ze słów „auto” czy „najlepsze auto”. Nie jest również możliwe zarejestrowanie bez zgody właściwego organu państwa znaku zawierającego symbol Rzeczypospolitej Polskiej (godło, barwy lub hymn). Wyłączeniu rejestracji podlega też oznaczenie, które może wprowadzać odbiorców w błąd, w szczególności co do charakteru, jakości lub pochodzenia geograficznego towaru.
Pod względem zasięgu terytorialnego istnieją trzy procedury rejestracji znaku towarowego, tj. procedura krajowa (na rynek polski), regionalna (np. obejmująca rynek Unii Europejskiej, Euroazję, Afrykę) oraz międzynarodowa.
W procedurze krajowej należy wypełnić podanie składane do Urzędu Patentowego wraz z wykazem towarów, dla których znak towarowy jest przeznaczony. Sporządzając wykaz należy wskazać klasy towarowe zgodnie z klasyfikacją nicejską. Elementem zgłoszenia znaku jest przedstawienie lub wyrażenie go w sposób graficzny, w tym w formie fotografii lub odbitki, określenie jego rodzaju, a w razie potrzeby opisanie.
Do dwóch miesięcy od daty zgłoszenia znak zostaje wpisany do bazy Register Plus, a Urząd Patentowy po pozytywnej weryfikacji zgłoszenia opublikuje zgłoszenie w Biuletynie Urzędu Patentowego. Po publikacji osoby trzecie mogą w terminie trzech miesięcy wnieść sprzeciw ze względu na istnienie przesłanek odmowy rejestracji. Po bezskutecznym upływie terminu do złożenia sprzeciwu i stwierdzeniu braku występowania bezwzględnych przesłanek, Urząd wydaje decyzję o udzieleniu prawa ochronnego. Dla uzyskania prawa ochronnego konieczne jest uiszczenie opłaty za dziesięcioletni okres ochronny w wyznaczonym terminie. W przypadku nieuiszczenia opłaty, dochodzi do wygaśnięcia decyzji.
Dla podmiotów, które prowadzą działalność w więcej niż jednym kraju członkowskim Unii Europejskiej, zalecane jest zastosowanie procedury regionalnej przed Urzędem Unii Europejskiej ds. Własności Intelektualnej (EUIPO) z siedzibą w Alicante (Hiszpania). Po rejestracji podmiot może uzyskać unijny znak towarowy, który wywołuje tożsame skutki prawne we wszystkich państwach Unii Europejskiej.
Procedura rejestracji znaku towarowego Unii Europejskiej składa się z trzech głównych części, podobnie jak ta krajowa, to jest pierwsza – weryfikacja formalna wniosku oraz znaku, w tym badanie bezwzględnych podstaw odmowy, druga – publikacja wniosku w stosownym biuletynie i trzecia – procedura trwająca do momentu rejestracji, która może obejmować postępowania w sprawie sprzeciwu.
Natomiast procedura międzynarodowa na mocy porozumienia madryckiego, którego sygnatariuszem jest obecnie 116 państw, pozwala na rejestrację znaku towarowego w kraju pochodzenia zgłaszającego, a następnie uzyskanie ochrony we wszystkich krajach członkowskich. Poziom ochrony po rejestracji międzynarodowej jest w poszczególnym państwie taki sam, jakby znak towarowy został bezpośrednio zarejestrowany w danym państwie członkowskim. Procedura jest zbliżona do wyżej opisanych.
W kolejnym artykule opiszemy, w jaki sposób po zarejestrowaniu znaki towarowe są chronione i od kiedy taka ochrona obowiązuje oraz jak może dojść do naruszeń.