Raport: „Fake news z perspektywy polskich dziennikarzy”

…dziennikarzy ogólnoinformacyjnych na temat skali tego zjawiska w Polsce.

Najważniejsze ustalenia:

1. 42% dziennikarzy spotyka się z fake news: kilka razy dziennie, raz dziennie, kilka razy w tygodniu.
2. Niemal połowa z badanych przyznała, że zdarzyło im się uwierzyć w nieprawdziwą informację w ciągu ostatniego miesiąca.
3. Dziennikarze weryfikują informacje przede wszystkim w Internecie i poprzez kontakt bezpośredni, często korzystają też z mediów krajowych i wiedzy ekspertów.
4. Według 73% dziennikarzy obecne zapisy prawa prasowego są wystarczające, 23% twierdzi, że wymagają aktualizacji/przepracowania.
5. Zjawisko fake news będzie się pogłębiało – tak wskazało 91% badanych.
6. Główną przyczyną pojawiania się nieprawdziwych doniesień jest, według badanych, postępujące zjawisko tabloidyzacji mediów, konkurencja i brak czasu na weryfikację informacji.

Badanie zostało zrealizowane metodą CATI w dniach 24-28 kwietnia 2017 r. przez instytut badawczy ARC Rynek i Opinia. W badaniu wzięło udział 154 dziennikarzy.

42% dziennikarzy spotyka się z fake news: kilka razy dziennie, raz dziennie, kilka razy w tygodniu. Dzieje się to zarówno w trakcie poszukiwania tematów do pracy, weryfikacji tworzonych newsów i otrzymywanych informacji. Co jest jednak najważniejsze, aż 43% badanych dziennikarzy przyznało, że w ciągu miesiąca uwierzyło w przynajmniej jedną nieprawdziwą informację.

Na LinkedInie obserwuje nas ponad 100 tys. osób. Jesteś tam z nami?

Obserwuj

Wykres 1. Jak często w tym miesiącu miał Pan/Pani do czynienia z fake newsami?
N=154, wszyscy respondenci

#PrzeglądTygodnia [05.11-12.11.24]: kampanie z okazji Movember, suszonki miesiąca, mindfulness w reklamach

– Choć problem z fałszywymi informacjami nie jest nowy, to obecny trend rozwoju mediów, w tym social media, powoduje, że rozpowszechnianie nieprawdziwych treści przybiera na sile. 42% dziennikarzy spotyka się przynajmniej kilka razy w tygodniu z fake news. To oznacza, że praca dziennikarzy staje się coraz trudniejsza i bardziej wymagająca przy weryfikacji materiałów i źródeł. Do tego jeśli weźmiemy pod uwagę tempo rozprzestrzeniania się informacji, fakt, że każdy z nas w dobie social media staje się medium i może wpływać na opinię coraz większej liczby osób, trzeba być wyjątkowo czujnym w oddzielaniu faktów od manipulacji- powiedział Paweł Bylicki, prezes agencji Public Dialog.

Mamy newsletter, który rozwija marketing w Polsce. A Ty czytasz?

Rozwijaj się

Wykres 2. Z jakich źródeł korzysta Pan/Pani w celu weryfikacji informacji/newsów?
N=154, wszyscy respondenci

Najważniejsze źródła weryfikacji danych to Internet (67%) i kontakt bezpośredni (63%). Ponad połowa badanych odwołuje się także do wiedzy ekspertów, bądź informacji z mediów krajowych. Większość badanych jako najczęstsze źródło fake news wskazuje social media i Internet. Niemal połowa uważa, że politycy i osoby publiczne także podają i rozpowszechniają nieprawdziwe informacje. Najczęściej spotykane typy fake news to takie, gdzie selektywnie, jednostronnie przekazuje się wiadomości i nie informuje się o kontekście relacjonowanych historii (65%). Ponad połowa badanych wskazuje, że często spotyka się ze zmyślonymi historiami, które mają być poparciem dla jakiejś tezy (54%).

Wykres 3. Jakie jest najczęstsze źródło fake news?

N=154, wszyscy respondenci

W opinii badanych, główną przyczyną pojawiania się fałszywych przekazów jest tabloidyzacja mediów (67%) i duża konkurencja (66%), która sprawia że podmioty prześcigają się w jak najszybszym publikowaniu newsów. Pojawianiu się nieprawdziwych komunikatów sprzyja także szybkie tempo rozpowszechniania informacji i brak czasu na ich weryfikację (53%). Zdecydowana większość badanych (ponad 90%) jest zdania, że zjawisko fake newsów będzie się pogłębiać. A blisko jedna czwarta uważa, że obecne zapisy prawa prasowego nie są wystarczające i powinny zostać zaktualizowane.

– Nie są to wbrew pozorom złe wiadomość dla mediów. W dobie zalewu sieci nieprawdziwymi informacjami, odbiorcy coraz częściej poszukują wiadomości, opinii i komentarzy w zaufanych źródłach. Ilość szybko rozprzestrzeniających się, nieprawdziwych informacji, podkreśla ponownie rolę rzetelnego dziennikarstwa. Rośnie znaczenie mediów oferujących treści wysokiej jakości. W USA prenumeratę cyfrową „New York Timesa” i „Wall Street Journal” wykupiło w pierwszym kwartale rekordowo ponad 600 000 tys. osób. Wyniki wzrostu sprzedaży e-prenumerat to znak, że w dzisiejszych czasach jakość naprawdę się liczy. I będzie liczyć się coraz bardziej – podkreśla Paweł Bylicki.

– W kontekście biznesu i reputacji różnych organizacji, fake news to duże zagrożenie, które będzie wymagało coraz szybszych, zdecydowanych reakcji. Sytuacja kryzysowa jest nieodłączonym procesem w życiu każdej z firm. To zdarzenie z potencjalnie ujemnym wynikiem wstrząsającym organizacją, lub branżą. W dobie fake news te wstrząsy będą coraz częstsze i o większym zasięgu. Stąd w XXI wieku z pewnością pełne ręce pracy będą mieli specjaliści od komunikacji kryzysowej. Ich przewidywanie potencjalnych kryzysów i konstruowanie strategii, będzie w cenie– podsumowała Karolina Borkowska wiceprezes Public Dialog, wiceprezes Związku Firm Public Relations.

Metodologia:

Badanie zostało zrealizowane metodą wywiadów telefonicznych CATI. Baza obejmowała dziennikarzy z różnych typów mediów zarówno lokalnych, jak i ogólnokrajowych. Łączna wielkość próby wyniosła N=154, w tym dziennikarze prasowi, N=70, reprezentujący portale internetowe, n=28, prasę i portale, N=36, radio, N=13, TV, N=7.

Pełny raport można pobrać ze strony: www.publicdialog.pl