Konieczność nowelizacji ustawy o gospodarce opakowaniami i odpadami opakowaniowymi to wynik wdrożenia dyrektywy unijnej dotyczącej zmniejszenia wpływu na środowisko produktów ze sztucznych tworzyw.
Sejm przegłosował w Polsce ustawę o systemie kaucyjnym głosami: za – 433 posłów, przeciw – 8 posłów, wstrzymało się – 6 posłów.
Zobacz również
Co to oznacza dla sklepów?
Na wstępie warto dodać, że ustawa obejmie sklepy o powierzchni powyżej 200 mkw.
Do jednorazowych butelek z plastiku o pojemności do 3 litrów, wielorazowych butelek ze szkła do pojemności 1,5 litra oraz metalowych puszek do 1 litra doliczona zostanie kaucja. Jej wysokość nie jest jeszcze określona. Ma pojawić się w rozporządzeniu. Nie mniej, w kwietniu zakładano, że jej wysokość wyniesie 0,50 zł. Kaucję będzie można odzyskać przy zwrocie opakowań i co ważne – bez konieczności okazania dowodu zakupu.
Mniejsze sklepy również będą mogły przyjmować zwroty butelek i puszek, jednak tylko jeśli dobrowolnie się na to zgodzą.
Poznaj Cropink – szybko i prosto twórz reklamy produktowe. Uwolnij Twoją kreatywność
Przedsiębiorcy wyrażają niepokój i niezadowolenie
Praca nad ustawą trwała 3 lata. W konsultacjach brali udział przedsiębiorcy, których dotkną zmiany. Jak się okazuje, nowe zasady nie wyglądają do końca tak, jak miały wyglądać.
Słuchaj podcastu NowyMarketing
– Lidl Polska funkcjonuje na rynku od ponad 20 lat, działając zawsze z obowiązującymi przepisami prawa. Pozytywnie oceniamy chęć intensywnych prac nad publikacją ustawy kaucyjnej, jednak zdobyte przez nas w tym obszarze doświadczenia oraz wiedza pokazują, że najlepszym rozwiązaniem byłoby rozpoczęcie funkcjonowania systemu kaucyjnego co najmniej dwa lata od publikacji finalnej wersji ustawy. Taki okres dałby największe możliwości na prace formalno-prawne i organizacyjne, a także stworzenie całej logistyki zbiórki – postawienie butelkomatów, ustalenie transportu oraz systemów raportowania. Obecnie testujemy działalność butelkomatów w 13 sklepach Lidl Polska. Poddaliśmy testom 3 różne typy maszyn: wolnostojące, w magazynie sklepowym oraz w osobnym pomieszczeniu, specjalnie wybudowanym na potrzeby systemu kaucyjnego. Naszym celem jest poznanie systemu kaucyjnego od strony operacyjnej – przede wszystkim zależy nam na sprawdzeniu obsługi maszyn, zapotrzebowania na miejsce w sklepie, logistyki odbioru odpadów, rozwiązań IT, a także czasu i zakresu przebudowy sklepów czy serwisu recyklomatów – mówi Aleksandra Robaszkiewicz, Head of Corporate Communications and CSR, Lidl Polska.
– Od lat zabiegaliśmy o wprowadzenie systemu kaucyjnego na opakowania napojowe. Wspólnie z branżą przygotowaliśmy założenia dla systemu oraz konkretne zapisy do ustawy na bazie doświadczeń z innych krajów UE – przekazywaliśmy je w konsultacjach społecznych. Prace nad projektem tej ustawy trwały bardzo długo, a kolejne terminy jej przyjęcia były przesuwane. Dlatego teraz trudno nam zrozumieć, że strona rządowa po 3 latach prac nad ustawą daje producentom rok na zbudowanie systemu, podczas gdy od lat wskazujemy konkretny czas min. 2 lat, jaki jest niezbędny do uruchomienia projektu. Niestety Sejm odrzucił wszystkie postulaty przedsiębiorców, w tym ten ważny dot. zwolnienia kaucji z VAT. Obecny kształt systemu w ustawie wymaga dopracowania. Jeśli tego nie zrobimy, stracimy na tym wszyscy. Zamierzamy razem z branżą przedstawić te uwagi w Senacie, dokąd trafi teraz ustawa – komentuje Paulina Kaczmarek, kierowniczka działu zrównoważonego rozwoju w grupie spółek DANONE.
Podobne zdanie wyrazili przedstawiciele Polskiej Organizacji Handlu i Dystrybucji. Prezes zarządu POHiD, Renaty Juszkiewicz, dodaje:
– Polska Organizacja Handlu i Dystrybucji wielokrotnie apelowała o jak najszybsze zakończenie prac nad ustawą o systemie kaucyjnym. Ponadto zwracała uwagę na wysokie koszty związane z wdrożeniem systemu w placówkach handlowych, m.in. koszty przebudowy sklepów. Trwające trzy lata prace rządu nad kształtem ustawy pozostawiły przedsiębiorcom zaledwie przyszły rok na stworzenie systemu. Konsekwencją opóźnień we wdrożeniu systemu kaucyjnego będą wysokie kary dla firm z tytułu niezrealizowanych poziomów: selektywnej zbiórki opakowań i minimalnego udziału recyklatu w nowych opakowaniach, co łączy się z obawami branży dotyczącymi wzrostu cen zakupu towarów u producentów. Handel znajdzie się pod jeszcze większą niż dotychczas presją kosztową, której źródłem będą wysokie opłaty produktowe oraz potencjalne podwyżki cen u producentów. W obliczu inflacji handel jest czynnikiem stabilizującym nadmierne wzrosty cen, a sieci handlowe dzięki prowadzonej polityce cenowo-promocyjnej oferują produkty w możliwie najniższych cenach, chroniąc konsumentów przed pauperyzacją.
W imieniu Polskiej Organizacji Handlu i Dystrybucji, apelujemy o uwzględnienie kluczowych poprawek dla efektywnego i intuicyjnego wdrożenia systemu kaucyjnego przez handel w Polsce:
- Wydłużenie terminu na uruchomienie systemu kaucyjnego
Proponujemy wprowadzenie terminu na wdrożenie systemu kaucyjnego wynoszącego 24 miesiące od daty wejścia w życie ustawy. Z analizy zakresu działań, jakie należy zrealizować w ramach utworzenia systemu kaucyjnego (kosztorys systemu, przebudowa placówek, system informatyczny i logistyki, uzyskanie niezbędnych zezwoleń i decyzji) oraz szacunku kosztów inwestycji wynika, że jeden rok na wdrożenie systemu jest niewystarczający.
-
Sankcje finansowe za nieosiągnięcie poziomu zbiórki butelek oraz zawartości recyklatu uzależnione od daty powstania systemu kaucyjnego
Wnioskujemy, by data rozpoczęcia obowiązywania opłaty produktowej za nieosiągnięcie poziomów zbiórki butelek z tworzyw sztucznych i zawartości recyklatu w takich butelkach była uzależniona od momentu realnego utworzenia w Polsce systemu kaucyjnego, a nie arbitralnie od 1 stycznia 2025 r. Prawdopodobieństwo nieosiągnięcia wymaganych poziomów, a tym samym zagrożenie karą w postaci opłaty produktowej, jest bardzo wysokie i niezależne od przedsiębiorców, z uwagi na brak podstawy prawnej (ustawy kaucyjnej) oraz coraz krótszy czas na utworzenie systemu kaucyjnego (już od 1 stycznia 2025 r. powinno się zbierać butelki PET, by osiągnąć wymagane poziomy).
-
Wykluczenie z systemu kaucyjnego opakowań o pojemności mniejszej niż 200 ml
Za wykluczeniem opakowań poniżej 200 ml z systemu kaucyjnego przemawia poniższa argumentacja:
– rozwiązania o podobnym charakterze funkcjonują w większości europejskich systemów kaucyjnych (Niemcy, Chorwacja, Litwa, Łotwa, Estonia, Turcja, Malta), gdzie przepisy określają dolny próg pojemności butelki, który oscyluje w granicach 100-200 ml;
– koszty objęcia najmniejszych opakowań systemem kaucyjnym (organizacyjne, logistyczne, technologiczne, kadrowe, a nawet środowiskowe – na poziomie odbioru, składowania, transportu i przetwarzania) są nieproporcjonalnie wysokie w stosunku do korzyści wynikających z zapewnienia ich selektywnej zbiórki w ramach tego systemu;
– konieczność odbioru najmniejszych opakowań wymagałaby odpowiedniego dostosowania technologii automatycznego zbierania, co znacznie utrudni proces automatyzacji systemu – automatyzacja jest nie tylko warunkiem odciążenia jednostek handlowych jako punktów odbioru.
-
Rezygnacja z obowiązku zawierania umów przez sklepy z każdym operatorem
Proponujemy korektę przepisu, tak by sklepy miały obowiązek podpisania umowy z co najmniej jednym operatorem. Obowiązek zawarcia umowy z każdym operatorem może okazać się niemożliwy do realizacji w praktyce. Przykładowo, jeśli do sklepu zgłasza się 3 operatorów, każdy z nich proponuje umowę na finansowanie kaucji, wyposażenie w automat i jego serwis, odbiór odpadów itd. Sklep jest zmuszony ustawowo do podpisania umowy z każdym z nich na warunkach dyktowanych przez tych operatorów. Jednocześnie nie wiadomo, jak powinien oddawać zebrane opakowania. Rozliczenia czy przekierowanie odpadów do właściwych odbiorców powinno odbywać się na poziomie operatorów.
-
Wykluczenie opakowań na mleko, jogurt i napoje mleczne z systemu kaucyjnego
Podnosimy bardzo istotne argumenty odnośnie wyłączenia z systemu kaucyjnego opakowań mlecznych ze względu na:
– szczególną uciążliwość zapachową – zwłaszcza w okresie letnim,
– wysokie zagrożenie higieniczno-sanitarne dla bezpieczeństwa żywności sprzedawanej w sklepach,
– uniemożliwienie osiągniecia odpowiedniej czystości zbieranego odpadu opakowaniowego dla uzyskania czystego recyklatu do kontaktu z żywnością.
-
Zwiększenie powierzchni sklepów objętych dobrowolnym odbiorem opakowań kaucyjnych do 500 m2 W przypadku sklepów non-food (sprzedaż odzieży, sprzętu sportowego czy wyposażenia wnętrz), prowadzących sprzedaż jedynie ograniczonej ilości napojów w małych opakowaniach przy kasach, tzw. sprzedaż impulsowa, organizacja i logistyka systemu kaucyjnego czy odbiór opakowań kaucyjnych są co najmniej dyskusyjne z punktu widzenia efektywności i kosztów generowanych dla tych sklepów. Sklepy o powierzchni handlowej 100-500 m2 nie mają wystarczająco dużo miejsca, w którym mogłyby gromadzić odpady opakowaniowe w sposób bezpieczny i zapewniający bezpieczeństwo żywności oraz nie są w stanie takiego miejsca stworzyć. Wprowadzenie tego typu wymagań dla tych sklepów może poważnie ograniczyć ich obrót poprzez ograniczenie powierzchni sklepów (magazynowanie odpadów) i obciążenie personelu dodatkowymi czynnościami w postaci odbioru i sortowania opakowań.
PS „Opłata lodówkowa” wejdzie do sklepów? Napoje z lodówki mogą być droższe niż te z półki
Sklepy rozważają wprowadzenie tzw. „opłaty lodówkowej”, która ma zrekompensować wzrosty kosztów energii. Rozwiązanie polega na podwyższeniu cen za napoje, które znajdują się w chłodziarkach.
PS 2 Marta Polakow-Stepanow: Lato to najważniejsza pora roku pod względem sprzedaży i komunikacji marek napojów
Na temat trendów i wyzwań na rynku słodkich napojów, wody i piw w okresie letnim opowiada Marta Polakow-Stepanow, strateg w Tailor Made PR – agencji odpowiedzialnej m.in. za komunikację marek Lech Free, Tymbark, Żywiec Zdrój. Ta ostatnia ruszyła właśnie z nową kampanią z udziałem znanego aktora.