Komunikacja jest jak most. Ma łączyć, ale jeżeli opiera się na złych fundamentach, po prostu się zawali. W tym obszarze mamy jeszcze dużą lekcję do odrobienia. Kiedy mówimy do lub o dzieciach, nadal posługujemy się krzywdzącymi stereotypami. Najwyższa pora to zmienić.
E-book „Komudzieciacja: komunikacja włączająca dzieci i młodzież” stworzony przez zespół ekspertów i ekspertek ds. komunikacji, przedstawiający standardy kultury włączającej dzieci i młodzież, prezentuje wskazówki, jak to zrobić. Publikacja jest przeznaczona przede wszystkim dla organizacji z trzeciego sektora działających z dziećmi i młodzieżą, placówek edukacyjnych, wychowawczych czy innych podmiotów komunikujących się z najmłodszymi.
Autorami publikacji są ekspertki i eksperci zespołu Propsy: Paulina Domek, dr Agnieszka Jagusiak, Anna Kiedrzyńska-Tui, Bartosz Łopiński, Julia Siwek oraz Arkadiusz Szczegodziński. W serii podcastów wystąpiły przedstawicielki organizacji: NASK, Fundacji Tech for Poland, Fundacji Zwolnieni z Teorii, Fundacji Kosmos dla Dziewczynek oraz Fundacji Dajemy Dzieciom Siłę.
E-book dostępny do pobrania za darmo na stronie.
Nic o nas bez nas, czyli o tym, dlaczego potrzeba komunikacji włączającej dzieci i młodzież
Od sierpnia 2024 roku obowiązują Standardy Ochrony Małoletnich, które zmieniły funkcjonowanie wszystkich podmiotów tj. szkół czy przedszkoli, organizacji społecznych i firm działających z dziećmi i młodzieżą w Polsce. Równolegle, wraz z rozwojem sieci społecznościowych wśród rodziców, rosnącym zjawiskiem jest sharenting, czyli nadmierne i pozbawione refleksji udostępnianie wizerunku najmłodszych w sieci, bo jak pokazują dane NASK, aż 40% rodziców dzieli się w internecie zdjęciami i filmami, na których są dzieci1. Dodatkowy kontekst daje fakt, że od września 2024 r. ukraińscy uczniowie i uczennice mieszkający w Polsce, są objęci obowiązkiem szkolnym. Te trzy perspektywy znacznie wpływają na codzienność wszystkich dzieci i młodzieży w naszym kraju.
– To, co już osiągnęliśmy jako społeczeństwo w ramach debaty publicznej dotyczącej dzieci oraz tworzenia nowych standardów ochrony małoletnich, nie wpłynęło znacząco na zmianę języka, ani naszej kultury. Niestety wniosków nie wyciągnęła również branża kreatywna, ani wiele podmiotów, które bezpośrednio komunikują się z dziećmi czy tworzą przekaz oparty na ich wizerunku. Głos najmłodszych nadal często jest pomijany w komunikacji. Co więcej, w wielu materiałach nadal widać i słychać krzywdzące schematy. Najwyższa pora to zmienić – mówi dr Anna Kiedrzyńska-Tui, kulturoznawczyni i współwłaścicielka agencji Propsy.
– Nie możemy pozwolić sobie na to, by wykluczać z komunikacji, czyli de facto z życia społecznego dzieci i młodzież, którzy stanowią jego nieodłączną część. Jako dorośli odpowiadamy za kształtowanie świata dla młodych umysłów, osób, które w przyszłości same będą o nim decydować. W jaki sposób możemy to robić? Chociażby poprzez odpowiedzialne konstruowanie komunikatów – tego, jak i o czym mówimy. Dlatego publikujemy e-book pt. „Komudzieciacja: komunikacja włączająca dzieci i młodzież”, który nie tylko wyjaśnia, dlaczego komunikacja inkluzywna, czyli otwarta na uwzględnienie w niej podmiotowości młodych ludzi jest istotna. Wraz z zespołem ekspertów i ekspertek stworzyliśmy również standardy takiej komunikacji, które mogą być punktem wyjścia do wzajemnego doskonalenia się w tym zakresie – dodaje Paulina Domek, koordynatorka publikacji.
E-book zawiera nie tylko konkretne wskazówki, listę dobrych praktyk, jak i zachowań, których warto unikać. W publikacji są również materiały specjalne do pobrania, z których mogą korzystać organizacje pracujące z małoletnimi, nauczyciele oraz rodzice – każdy, kto komunikuje się dziećmi, mówi o dzieciach lub w komunikacji wykorzystuje ich wizerunek.
Więcej wskazówek można znaleźć m.in. w 2. Rozdziale e-booka pt. Jak „robić” komunikację.
„Dobra” komunikacja z dziećmi i młodzieżą wymaga praktyki
Podstawą inkluzywnej i pozbawionej przemocy komunikacji z małoletnim są 4 wartości:
- ochrona,
- szacunek,
- prywatność,
- edukacja.
– Zajmują one nie tylko bardzo ważne miejsce w naszym e-booku, ale również najlepiej pokazują, że to złożone zagadnienie, którego nie można sprowadzić do jednego obszaru. Kultura włączania dzieci w komunikację to kwestia, która nie powinna zostać teorią, a stać się codziennością. Dlatego w podcastach, które są integralną częścią „Komudzieciacji”, oddaliśmy głos praktykom, czyli organizacjom, mogącym stanowić przykład dla innych, jak efektywnie komunikować się z najmłodszymi, jednocześnie szanować ich odrębność – komentuje Paulina Domek.
Wśród gości podcastu, będącego integralną częścią publikacji jest m.in. Katarzyna Nabrdalik, prezeska Fundacji Teach for Poland, Ewa Siemińska, dyrektorka Olimpiady Zwolnieni z Teorii, dyrektorka Operacyjna (COO) i ekspertka w Fundacji Zwolnieni z Teorii, Anna Słupska, psycholog, psychoterapeutka, ekspertka Działu Profilaktyki Cyberzagrożeń NASK – Państwowego Instytutu Badawczego, pracująca w Zespole Ochrony Dzieci i Młodzieży Przed Zagrożeniami w Internecie czy Anna Błaszkiewicz, wiceprezeska fundacji Kosmos dla Dziewczynek.
Czas na zmianę
W lutym br. była pierwsza rocznica wejścia w życie tzw. ustawy Kamilka, czyli potocznie nazywanych przepisów Standardy Ochrony Małoletnich. Obejmują m.in. zakaz używania przez nauczycieli i wychowawców opresyjnego, zastraszającego i wulgarnego języka wobec uczniów i uczennic. Wydaje się, że mimo zainteresowania mediów i opinii publicznej, które towarzyszyło wprowadzaniu nowych regulacji, rozmowy na temat nieprzemocowej i odpowiedzialnej komunikacji z najmłodszymi nie wyszły poza szkolne mury.
– Chciałabym, aby ta publikacja przyczyniła się do rozpoczęcia dyskusji na temat komunikacji włączającej dzieci i młodzież, która może przynieść realne zmiany w codziennym języku, sposobie traktowania młodszych. Przy pracach nad publikacją niejednokrotnie mieliśmy refleksję, że porywamy się z motyką na słońce, bo do tej pory nikt w naszej branży nie podszedł do tego zagadnienia w tak kompleksowy sposób. Nie dziwię się, bo temat do prostych nie należy. Jednak musimy zmienić język, którym komunikujemy się z najmłodszymi i sposób, w jaki podchodzimy do upubliczniania ich wizerunku w sieci. Dla dzieci, dla nas wszystkich. To nie jest kwestia poprawności politycznej, ale wymóg funkcjonowania w zdrowym społeczeństwie, dbając o dobrostan każdej osoby – zaznacza Anna Kiedrzyńska-Tui.
1Źródło: https://www.gov.pl/web/niezagubdzieckawsieci/sharenting-i-wizerunek-dziecka-w-sieci
źródło: mat. prasowe, opracowanie: Agata Drynko