Wyniki badań[1] jasno wskazują: choroby psychiczne za wstydliwe uznaje aż 62% badanych w wieku 15-17 lat. Ponad połowa uważa, że osoby chorujące psychicznie są gorzej niż inni traktowane na rynku pracy, a także w obszarze edukacji (42%).
Kampania edukacyjno-informacyjna „Zobacz człowieka. Zatrzymaj stygmatyzację!” ma na celu przeciwdziałanie stygmatyzacji oraz autostygmatyzacji osób doświadczających zaburzeń psychicznych. Tegoroczna odsłona koncentruje się w szczególności na dzieciach i młodzieży, a do kampanii dołączyli kolejni influencerzy, by swoim przykładem dodać odwagi młodym osobom znajdującym się w kryzysie psychicznym.
Zobacz również
– Wiemy jak sobie radzić ze złamaną ręką czy przeziębieniem, nie znamy jeszcze tak dobrze chorób psychicznych. (…) Rzecz nowa to jest zawsze pewna obcość, strach, może niepewność – podkreśla Rafał Masny. Jakie mogą być sposoby zadbania o siebie? Introspekcja, prowadzenie pamiętnika, który ułatwi zrozumienie naszych wewnętrznych stanów, rozmowa z przyjaciółmi oraz terapia – wymienia Masny.
Co doradziłaby osobom stygmatyzowanym Ola Mirosław? Przede wszystkim akceptację siebie i pamiętanie, że krytyka to jedynie opinia drugiej osoby, która nas nie zna. Co zrobić, gdy czujemy, że zbliża się kryzys psychiczny? Powiedzieć rodzicom, rodzeństwu, komuś w szkole – być może nauczycielowi, którego lubimy – „Nie jest ze mną OK, czuję że może mi się stać coś złego” – podpowiada mistrzyni świata. Nagrania wideo z udziałem influencerów poświęcone stygmatyzacji są już dostępne na stronie www.zobaczczlowieka.pl i kanałach social media kampanii.
Stygmatyzacja wśród dzieci i młodzieży
– W przypadku dzieci i młodzieży stygmatyzacja najczęściej przejawia się w tym, że są odtrącane przez grupę rówieśniczą. Jest to tym dotkliwsze, że w wieku rozwojowym szczególnie istotne jest poczucie przynależności – to m.in. na tej podstawie młodzież buduje swoją tożsamość – podkreśla jedna z ekspertek kampanii, psycholożka i psychoterapeutka Katarzyna Chotkowska. W wachlarz zachowań stygmatyzujących wchodzą także wyśmiewanie, wykluczenie czy obrażanie. Badania naukowe potwierdzają, że doświadczenie stygmatyzacji może powodować nawrót choroby, jej zaostrzenie i trudności w procesie zdrowienia. O dużej szkodliwości stygmatyzacji świadczy również fakt, że może ona prowadzić do rozwoju dziecięcej lub nastoletniej depresji – dodaje Chotkowska.
#PolecajkiNM cz. 32: czego szukaliśmy w Google’u, Kryzysometr 2024/25, rynek dóbr luksusowych w Polsce
Stygmatyzacja w liczbach
Wg ponad połowy młodych osób, chorujący psychicznie są traktowani gorzej niż inni, przede wszystkim w sferze pracy (51%) i wykształcenia oraz edukacji (42%). Aż 62% badanych w wieku 15-17 lat uznaje choroby psychiczne za wstydliwe[1].
Słuchaj podcastu NowyMarketing
Mimo, iż ponad dwie trzecie respondentów (70%) jest zdania, że osoba chorująca psychicznie ma szansę na wyzdrowienie, to jednocześnie sytuacja, gdy osoba w przeszłości chorująca psychicznie byłaby opiekunem ich dziecka wzbudza w ponad połowie (56%) badanych obawę.
Co możemy zrobić, by przeciwdziałać stygmatyzacji młodych osób?
Nieoceniona w tym zakresie jest właściwa postawa najbliższych, zwłaszcza rodziców.
– Ważne jest, żeby rozmawiać z dziećmi, opowiadać im o odmienności w myśl zasady, że inny nie znaczy gorszy. Badania jednoznacznie wskazują też na to, że to właśnie wspierające otoczenie jest czynnikiem chroniącym zdrowie psychiczne – podpowiada Katarzyna Chotkowska. Cenne będzie również przekonanie młodych osób, że proszenie o pomoc nie jest przejawem słabości, a radzenia sobie z trudną sytuacją oraz zadbanie o to, by wiedziały do kogo mogą się zgłosić. W przypadku szkół będzie to szkolny pedagog lub psycholog.
Co mogą zrobić bliscy albo koledzy i koleżanki osoby w kryzysie psychicznym, by okazać jej swoje wsparcie? Znalezienie właściwej reakcji może być trudne i budzić obawę, nawet jeśli ma się jak najlepsze intencje.
– Tak naprawdę nie wiemy tak do końca co ta osoba ma w sobie, co ona czuje. (…) Według mnie najważniejsza jest rozmowa i zauważenie, że ktoś się stara zrozumieć, tak po prostu – dzieli się swoim doświadczeniem Ala Pogwizd.
– Najlepiej po prostu spytać, czego taka osoba potrzebuje – może potrzebować przestrzeni i spokoju lub wręcz przeciwnie – rozmowy i wspólnie spędzonego czasu – podpowiada Katarzyna Chotkowska.
Webinary „Zobacz człowieka”
Wychodząc naprzeciw osobom, które chcą dowiedzieć się więcej o zjawisku stygmatyzacji, ale przede wszystkim o tym jak rozmawiać i wspierać osoby w kryzysie psychicznym, w ramach kampanii „Zobacz człowieka” zostaną przeprowadzone webinary skierowane do dziennikarzy i twórców internetowych aktywnie współtworzących przestrzeń debaty publicznej, a także osób duchownych wszystkich religii, którzy odgrywają ważną rolę w życiu społeczności, nierzadko stając się powiernikami i doradcami, zwłaszcza w obliczu trudnych sytuacji.
Więcej o webinarach na stronie: https://zobaczczlowieka.pl/szkolenia-dla-dziennikarzy-i-duchownych-przeciwdzialanie-stygmatyzacji/
[1] Sondaż na reprezentatywnej próbie losowo-kwotowej osób od 15 do 17 lat, zrealizowany w grudniu 2022 i styczniu 2023 na zlecenie Ministerstwa Zdrowia (Ogólnopolski Panel Badawczy Ariadna)