Zgodnie z najnowszym raportem NIK, w latach 2017-2021, wszystkie badane spółki Skarbu Państwa kupowały usługi medialne, prawne oraz doradcze. Zawarto ponad 4,6 tys. umów w związku z zakupem usług medialnych. Spółki wydały na nie w sumie ponad 1 mld złotych. Najwięcej środków firmy te przeznaczyły na zakup usług medialnych w TVP i Polsacie. Od 2019 r. skontrolowane spółki nie kupowały takich usług w stacji TVN.
16 stycznia 2024 roku, odbyła się konferencja prezentująca wyniki Najwyższej Izby Kontroli, która po przeprowadzonych badaniach, złożyła 10 zawiadomień do prokuratury w związku z podejrzeniami o popełnienie przestępstwa przez sześć spółek z udziałem Skarbu Państwa i cztery fundacje. Chodzi o uniemożliwienie przeprowadzenia kontroli dotyczącej zasad przekazywania darowizn, ale również wydatków na sponsoring, zakup usług medialnych, prawnych czy doradczych. Zgodnie z konstytucją, NIK ma gwarancję możliwości kontrolowania wszystkich firm, instytucji czy organizacji, które wykorzystują środki i majątek państwa.
Zobacz również
Kontrolowane firmy to: PKN ORLEN oraz firmy zależnych od koncernu (PGNiG SA, ENERGA SA oraz Sigma Bis SA), jak również spółki zależne od PZU (Alior Bank SA oraz Link4). Fundacje, które nie pozwoliły na przeprowadzenie kontroli to Fundacja ORLEN, Fundacja ENERGA, Fundacja BGK im. J.K. Steczkowskiego oraz Fundacja PGNiG im. I. Łukasiewicza.
Wydatki na usługi medialne
Na zakup usług medialnych w ramach zawartych 4656 umów wydatkowano łącznie 1036,7 mln zł. Przy czym w całym kontrolowanym okresie poziom wydatków na ten cel zawierał się w przedziale od 162,2 mln zł w 2017 r. do 281,9 mln zł w 2019 r. Kontrolą objęto 34 umowy na zakup usług medialnych na łączną kwotę 371,1 mln zł.
Poznaj Cropink – szybko i prosto twórz reklamy produktowe. Uwolnij Twoją kreatywność
Jeśli chodzi o telewizję, najwięcej środków przeznaczono na zakup usług medialnych w TVP. W 2021 r. było to ok. 26 mln złotych. Na zakup usług medialnych w Polsacie wydano natomiast ok. 24 mln złotych. Od 2019 r. skontrolowane spółki nie kupowały tego rodzaju usług w stacji TVN.
Zakup usług medialnych dokonywany był z różnym stopniem szczegółowości, przy czym najbardziej zaawansowane oceny kampanii medialnych, dokonywane były przez domy mediowe, które te kampanie prowadziły. Tylko dwie spółki z sektora przemysłowego nie dokonywały żadnej oceny zakupu usług medialnych. Jedna ze spółek, która w okresie objętym kontrolą poniosła największe wydatki na zakup usług medialnych (ok. 40% ogółu wydatków wszystkich dziewięciu spółek na ten cel), 93,9% wydatków na zakup usług medialnych poniosła na kampanie reklamowe przeprowadzone za pośrednictwem wyspecjalizowanych domów mediowych, które dokonywały oceny efektywności prowadzonych kampanii reklamowych.
Słuchaj podcastu NowyMarketing
W pozostałych sześciu spółkach oceny działań medialnych dostosowywane były do rodzaju prowadzonych kampanii medialnych. W zależności od rodzaju i zakresu prowadzonych kampanii, ocena efektywności działalności medialnej była zakładana już podczas jej wyceny poprzez oszacowanie założeń wyników lub, w przypadku niektórych jednostek rozliczeniowych, efekty takie były gwarantowane.
W przypadku reklamy prasowej, zakupione działania medialne i jej efekty były gwarantowane np. konkretną ilością reklam w danym dniu i nakładzie tytułów. W przypadku reklamy online jej wyniki były znane i gwarantowane na etapie planowania, gdyż dotyczyły zakupu ilości w jednostce rozliczeniowej efektywnościowej: CPM, CPC, CPA itp. Zakupione działania w jednostce rozliczeniowej FF były zakupione na konkretne dni, a efekty były kalkulowane i zależne od wielu czynników. W przypadku reklamy telewizyjnej zakupione ilości i konkretne kalkulacje były raportowane i mierzone przez zleceniobiorców zgodnie ze standardami rynkowymi, a wyniki przedstawiane według narzędzi dostępnych na rynku reklamy (np. Nielsen). W przypadku reklamy zewnętrznej typu OOH, zakupione konkretne miejsca i ilości wskazane były już na etapie planowania działań reklamowych.
Co z działalnością sponsoringową?
Wszystkie spółki, w okresie objętym badaniem, prowadziły działalność sponsoringową. Spółki sponsorowały głównie wydarzenia kulturalne, ekonomiczne i sportowe, ale również działalność klubów sportowych oraz zawodników.
Zawarto w sumie 3 369 umów sponsoringowych, a na ich realizację wydano ok. 795 mln złotych. Od 2017 do 2021 roku wydatki na wspomniany cel wzrosły z 111,5 mln złotych do blisko 229 mln złotych.
Wyniki kontroli:
- w okresie objętym kontrolą tylko jedna spółka ze 100 proc. udziałem Skarbu Państwa nie wprowadziła żadnych zasad dotyczących sponsoringu (mimo, NIK zwracał uwagę jej władzom już w 2017 roku podczas kontroli),
- dwie firmy nie przestrzegały własnych regulacji dotyczących sponsoringu,
- jedna ze spółek z sektora finansowego zawierała umowy sponsoringowe w latach 2017-2019, przekraczając zaplanowane środki na ten cel od ok. 10 proc. do 20 proc.; z kolei w 2021 roku ta sama spółka wydała ponad pięciokrotnie więcej niż planowała,
- w firmie sektora przemysłowego, wbrew przyjętym przez nią przepisom, 40 proc. skontrolowanych umów nie zawierało przewidywania dotyczącego efektów sponsoringu.
Szczegółowe wyniki kontroli znajdziesz w raporcie NIK: Wybrane wydatki spółek z udziałem Skarbu Państwa i fundacji tworzonych przez te spółki oraz gospodarka finansowa i realizacja celów statutowych fundacji tworzonych przez te spółki.
PS NIK o wydatkach spółek z udziałem Skarbu Państwa na działalność sponsoringową, medialną i usługi doradcze
Raport 2018: Skontrolowanych 20 spółek Skarbu Państwa wydało ponad 1,5 mld zł na działalność sponsoringową oraz zakup usług doradczych i medialnych. Większość z nich, mimo wydatkowania ogromnych sum, nie przestrzegało ustanowionych przez siebie zasad i procedur w tym zakresie.
PS2 Prezes UOKiK wszczyna postępowanie w sprawie CLOUT MMA
Prezes Tomasz Chróstny wszczął postępowanie w sprawie serwisu streamingowego CLOUT MMA i wystąpił o wyjaśnienia do spółek No Limit i Multi Agency Górska. Do Urzędu wpłynęły skargi od osób, które zapłaciły za transmisję, ale nie mogły jej obejrzeć, mimo sprawnego sprzętu oraz łącza internetowego.