Wskaźnik Catch-up 2024 (SGH): Jak Polska rozwija się na tle innych krajów UE [RAPORT]

Sama idea wskaźnika catch-up powstała już w 2019 r. Wówczas, w raporcie ekonomicznym przygotowanym przez zespół SGH, opublikowano analizy, które dotyczyły perspektyw zrównania poziomu gospodarczego Polski oraz rozwiniętych krajów europejskich.

Wskaźnik skupia się szeroko na warunkach, jak i ocenie jakości życia w Polsce, w porównaniu do krajów Unii Europejskiej, z uwzględnieniem wszystkich 27 krajów (tych, które tworzyły UE przed 2004 r. (obecnie 14 krajów – bez Wielkiej Brytanii), a także 13 krajów które wstąpiły do UE wraz z Polską lub później).

– Raport odpowiada na pytanie: jakie jest to nasze tempo doganiania Europy Zachodniej. Skupiamy się na rozwoju społecznym czy na sprawach, które dotykają wszystkich obywateli i są ważne z punktu widzenia percepcji, jak wygląda życie każdego z nas, jak kształtują się warunki naszego życia – mówi jedna z autorek dr hab. Agnieszka Chłoń-Domińczak, prof. SGH, prorektorka ds. nauki.

Wskaźnik Catch-up 2024

Najnowszy raport prezentuje wyniki trzeciej edycji wskaźnika, która dotyczy porównania warunków życia w 2022 r. W pierwszej edycji zaprezentowano wyniki wskaźnika w latach 2010, 2015 i 2020, w drugiej – w 2021 r., co pozwalało na ocenę zmian zachodzących w dłuższym czasie. Trzecia edycja (i kolejne w przyszłości) pozwala na coroczne kontynuowanie monitorowania zmian w wybranych, uwzględnionych we wskaźniku, obszarach warunków życia. 

Na LinkedInie obserwuje nas ponad 100 tys. osób. Jesteś tam z nami?

Obserwuj

Nad tegoroczną edycją raportu pracowali eksperci w składzie: dr hab. Agnieszka Chłoń-Domińczak, prof. SGH; prof. dr hab. Tomasz Panek, dr hab. Paweł Bartoszczuk, prof. SGH; dr hab. Adam Czerniak, prof. SGH; dr hab. Iga Magda, prof. SGH, dr hab. Paweł Strzelecki, prof. SGH; dr hab. Adam Szulc, prof. SGH; dr hab. Barbara Więckowska, prof. SGH.

#PrzeglądTygodnia [09-15.09.2025]: minimalizm w kampanii OOH Braci Sadowników, fundacja Igi Świątek, Grupa Arche na rzecz demografii

Wskaźnik catch-up obejmuje siedem wymiarów. Są to:

• dochody i deprywacja materialna,
• rynek pracy,
• warunki mieszkaniowe,
• zdrowie,
• edukacja,
• transport i infrastruktura,
• ochrona środowiska.

W ramach każdego z siedmiu wymiarów zespół autorów wybrał wskaźniki cząstkowe, pochodzące głównie z bazy danych Eurostat. Przyjęto zasadę, że wskaźniki te powinny być dostępne dla wszystkich lat objętych porównaniem (2010, 2015, 2020-2022 r.) oraz dla wszystkich 27 krajów uwzględnionych w porównaniu. Łącznie do oszacowania wskaźnika wykorzystano 38 wskaźników cząstkowych. 

Mamy newsletter, który rozwija marketing w Polsce. A Ty czytasz?

Rozwijaj się

Do obliczenia wartości złożonego wskaźnika catch-up, każdemu z 7 wymiarów za pomocą metody analizy hierarchicznej przydzielone zostały odpowiednie wagi.

Ważne wnioski

• W 2022 r. wartość wskaźnika grupowego catch-up wskazywała na ciągle utrzymujący się dystans pomiędzy Polską a krajami UE 27 i UE 14. Natomiast w porównaniu do krajów UE 13, pod względem poziomu rozwoju społecznego, sytuacja w Polsce była powyżej średniej. Warto podkreślić, że w ciągu dekady – od 2010 do 2020 r. nastąpiło znaczące zmniejszenie różnic w poziomie rozwoju społecznego mierzonego wskaźnikiem catch-up, w porównaniu do wszystkich wyodrębnionych grup krajów. W 2022 r. widoczna jest poprawa wskaźnika grupowego w odniesieniu do krajów UE 14, a w konsekwencji także krajów UE 27. W porównaniu do krajów UE 13, przewaga Polski utrzymała się na tym samym poziomie jak w latach 2020 i 2021.

• W wymiarze dochody i deprywacja materialna, sytuacja w Polsce w 2022 r. kształtowała się relatywnie bardziej korzystnie niż we wszystkich trzech grupach krajów. W wymiarze warunki mieszkaniowe sytuacja Polski jest zbliżona do pozostałych krajów. W pozostałych wymiarach widoczny jest dystans pomiędzy Polską i krajami UE 27 i 14. Natomiast, jeżeli porównamy sytuację Polski do krajów, które wstąpiły do Unii Europejskiej w 2004 r. lub później, w wymiarze zdrowia i edukacji sytuacja w Polsce w 2022 r. była bardziej korzystna. W 2022 r., w porównaniu do 2021 r., dystans Polski do krajów UE 27 wzrósł w wymiarach edukacja i ochrona środowiska.

• W wymiarze dochodów i deprywacji materialnej i społecznej zaobserwowano wyraźną poprawę pozycji Polski w latach 2010-2020. W relacji do krajów UE 27 wzrost ten w 2015 r. w stosunku do 2010 r. był co prawda znaczący (wzrost wskaźnika catch-up z 45 do 67 procent), ale w dalszym ciągu poziom dochodów oraz deprywacji materialnej i społecznej gospodarstw domowych w Polsce stanowił tylko 67 procent przeciętnego poziomu tych dochodów w krajach UE 27. W 2020 r. nastąpił skokowy wzrost wielkości wskaźnika catch-up, co spowodowane było spadkiem liczby osób podlegających deprywacji materialnej i społecznej. W efekcie wielkość wskaźnika catch-up dla Polski w odniesieniu do UE 27 wzrosła w tym roku do 115 procent. Jednakże wartość tego wskaźnika w 2021 r. spadła (do 114 procent), co było spowodowane pogorszeniem się relatywnej deprywacji materialnej i społecznej sytuacji dochodowej polskich gospodarstw domowych (w stosunku do UE 27) w pierwszym roku pandemii COVID-19. Jednak, już w 2022 r. wartość tego wskaźnika powróciła do stanu z 2020 r.

• W wymiarze rynek pracy obserwujemy poprawę pozycji Polski ogółem w latach 2010-2020, zarówno w relacji do krajów UE 27, jak i osobno – porównując do krajów UE-14 i UE-13. W przypadku krajów UE 27 wzrost wskaźnika zatrudnienia był nieco wyższy między 2015 i 2020 r (z 64 do 69 procent), niż w Polsce, co oznacza, że nadal sytuacja w wymiarze rynku pracy w Polsce jest mniej korzystna niż w krajach UE 27. W 2020 r. w wymiarze rynku pracy wskaźnik catch-up dla Polski był wyższy w relacji do krajów UE14 (71 procent) niż krajów UE 13 (69 procent). W 2021 r. dystans dalej uległ zmniejszeniu i wartość wskaźnika catch-up wzrosła o 8 punktów procentowanych dla krajów UE 27, 6 punktów procentowych dla krajów UE 14 i 9 punktów procentowych dla krajów UE 13. W 2022 r. dystans do wszystkich trzech grup krajów nieznacznie się zwiększył, głównie za sprawą relatywnego pogorszenia się stabilności zatrudnienia w Polsce.

Więcej wniosków znajdziesz w raporcie dostępnym do pobrania na stronie.

Podsumowanie

Trzecia edycja wskaźnika catch-up pokazuje, że nieznacznie zmniejszyła się luka w zakresie warunków i jakości życia w Polsce w porównaniu do krajów Unii Europejskiej. Wskaźnik catch-up wrócił do poziomu z 2020 r.

Niewiele zmienia się w obszarach edukacji, ochrony środowiska, oraz transportu i infrastruktury. Poprawę, choć również niewielką widać w obszarach rynku pracy i ochrony zdrowia. Większa poprawa jest widoczna w zakresie dochodów i deprywacji materialnej. W tym obszarze Polska prezentuje się korzystnie na tle krajów Unii Europejskiej. Mały dystans dzieli nas również od krajów UE w obszarze warunków mieszkaniowych.

Zdjęcie główne: SGH

źródło: mat. prasowe, opracowanie: Agata Drynko

PS #NMInsights: Wciąż biedniejsi niż przed pandemią. Wskaźnik Bogactwa Narodów 2024

Warsaw Enterprise Institute opublikował IV edycję Wskaźnika Bogactwa Narodów, czyli indeksu, który oprócz PKB, mierzy także jakość wydatków publicznych. Brane są w nim pod uwagę państwa należące do Unii Europejskiej i OECD. Miejsca na podium zajęły Irlandia, Szwajcaria oraz Norwegia. Polska znalazła się na 27. pozycji na 38 gospodarek i 18. pozycji w UE.

PS2 #NMInsights: Najbardziej i najmniej prestiżowe zawody z perspektywy Polaków w 2024

Strażacy i pracownicy ochrony zdrowia niezmiennie cieszą się największym poważaniem polskiego społeczeństwa. Natomiast zarówno politycy, jak i twórcy cyfrowi od lat nie opuszczają „strefy spadkowej”. Tak wynika z 4. edycji badania „Ranking prestiżu zawodów i specjalności”.